Một hôm, đó là ngày lễ Thánh Jean, sau một cuộc săn đuổi con nai trong rừng kéo dài mấy ngày liền, Tristan bỗng mỏi mệt, ngồi suy nghĩ dưới gốc cây.
“Bao lâu nay ta đã sống như một kẻ lưu đày. Ngày lại ngày, những ngày thường cũng như những ngày lễ. liên tiếp ta phải cực khổ. Không có cơ hội nào để hành hiệp, không có dịp nào trở lại đời sống lâu đài, xa lánh những sân rộng với bầy chó săn lăng xăng chạy đi chạy lại, hết những buổi tối bàn luận cùng các vương tước bên lò lửa. Nếu ta không phạm tội nhục mạ nhà vua, ta đâu bị lưu đày như vậy. Lại còn hoàng hậu đáng thương kia nữa. Hoàng hậu sinh ra đâu có phải để sống dưới lều lá mỗi đêm đổi mỗi chổ. Đời sống của hoàng hậu phải ở trong những gian phòng lớn, có phủ rèm lụa quanh tường. Vì ta cho nên hoàng hậu phải khổ. Lạy Chúa, xin Chúa đoái thương tha thứ cho kẻ tội lỗi. Xin Chúa ứng nghiệm bày cho kẻ tội phạm con đường giải thoát. Xin Chúa bày cách nào để hoàng hậu trở về với nhà vua. Nếu nhà vua vui lòng đón nhận hoàng hậu trở về, ta sẽ vui lòng nhường lại, chỗ ở của hoàng hậu không thể mãi mãi trong những lều lá mỗi đêm mỗi đổi.”
Trong khi Tristan ở trong rừng, bên gốc cây, ngồi than thở, Iseut trong lều lá đợi người yêu cũng tự mình trách:
“Tuổi xanh của ta cứ như hôm nay chảy trôi hay sao? Đời sống kéo dài trong rừng khác gì đời nô lệ. Vì chất ma túy đã uống trên biển nay ta đã mất hết. Brangien đáng trách đã lơ là nhiệm vụ đến thế! Đáng lẽ ta phải có những hầu gái khác, chứ không phải con nhỏ sơ suất Brangien… Không biết người yêu của ta, hỡi Tristan, có nhận thấy như ta. Yêu thương ngoài vòng lễ giáo là một sai lầm lớn, di hại trọn đời!”
Đêm hôm đó, Tristan nói với Iseut:
“Hỡi hoàng hậu, hỡi người bạn đẹp, hôm nay bỗng dưng ta cảm thấy buồn, ta nghĩ tới đời sống cực khổ của hoàng hậu. Nếu có cách nào liên lạc được với vua Marc, ta sẽ đưa ra một đề nghị. Trước đó, ta muốn hoàng hậu hãy soi sáng cho ta. Nếu vua Marc có thể quên giận cũ, ta sẽ tới tận nơi nói cho nhà vua hiểu trước sau hoàng hậu với ta, chúng ta không phải tự ý làm điều bậy với nhà vua. Chúng tôi chỉ là nạn nhân không sao cưỡng lại của Men yêu. Chúng ta quay mặt đi Men yêu vẫn níu chúng ta lại, cột vào nhau bằng sợi dây vô hình. Chúng tôi phạm tội trong khi thâm tâm chúng ta không muốn phạm tội. Nếu có những hiệp sĩ nào trong khắp nước từ Lidan tới Dureaume, bảo rằng chúng ta phạm tội vì trong lòng chúng ta muốn phạm tội, ta sẳn sàng so gươm hết thảy. Bằng đường gươm, lương tri ta sẽ chứng minh tấm lòng ngay thật của hai chúng ta, trước Thượng Đế và trước mọi người.
“Nếu nhà vua vui lòng chấp nhận tôi dưới mái nhà, sau khi hoàng hậu trở về, tôi sẽ hết mình phụng sự nhà vua như xưa. Nhược bằng nhà vua vì tị hiềm, không muốn giữ tôi ở lại, tôi cũng vui lòng. Tôi sẽ tìm tới triều nhà vua ở Frise, hay tôi sẽ cùng Governal quay về miền Bretagne.
“Hỡi hoàng hậu yêu quí, ta hứa với hoàng hậu, cho dù ở đâu tấm lòng của ta đối với hoàng hậu mãi mãi vẫn như cũ.
“Hoàng hậu đã vì ta mà phải cực khổ trong rừng. Hoàng hậu đã vì ta mà uống thứ Men yêu tai hại khi hai ta còn lênh đênh trên biển. Ta xin thề sẽ tuân thủ ý muốn của hoàng hậu. Hoàng hậu hãy cho ta ý kiến.”
Iseut đăm đăm ngó Tristan, rồi nói tiếp:
“Hiệp sĩ chưa ngỏ ý đôi khi thiếp đã nghĩ trước tới tình huống của hai ta… hiệp sĩ còn nhớ vị tu sĩ ẩn giả, người đã khuyên chúng ta nên hối quả, ngày chúng ta ghé nơi lều cỏ tu sĩ? Hỡi bạn yêu quí, bây giờ là lúc chúng ta nên tìm tới vị tu sĩ đó. Và nhờ tu sĩ vì chúng ta mà đứng ra manh mối với nhà vua.”
Đường xa cực nhọc, ba thầy trò cố gắng đi gấp tới lều cỏ của tu sĩ Ogrin. Ẩn giả đang đọc sách, nghe tiếng người trước cửa vội chạy ra. Tu sĩ vẫy Tristan tới gần và hỏi:
“Hỡi các người phiêu lưu theo tiếng gọi của tình yêu, các người sẽ còn điên dại tới bao lâu nữa? Phiêu lưu! Gai nhọn chưa làm đau gót chân các người hay sao? Các người hãy mau mau hối quả!”
Tu sĩ không khỏi ngạc nhiên khi nghe Tristan đáp:
“Chúng tôi trở lại gặp tu sĩ chính bởi đã hối quả. Tôi có một việc muốn được tu sĩ giúp đỡ. Tu sĩ hãy đứng ra bắt cầu cảm thông giữa vua Marc với chúng tôi. Tôi sẳn sàng trả lại hoàng hậu cho vua Marc. Sau đó, nếu vua Marc không thể chấp nhận tôi tại triều, tôi rất vui lòng đi xa, tìm nơi phục vụ. Nhân danh Chúa ba ngôi, xin tu sĩ vui lòng soi sáng cho vua Marc, để nhà vua đón nhận hoàng hậu trở về. Đời sống của hoàng hậu không thể kéo dài trong rừng sâu.”
Iseut cũng quì dưới chân tu sĩ nói:
”Tu sĩ hãy làm chứng cho lời hứa của tôi: không bao giờ nữa tim tôi điên dại. Tôi không nói đã hối hận vì yêu hiệp sĩ Tristan, sự thật cho tới nay tôi vẫn yêu hiệp sĩ Tristan, nhưng yêu trong danh dự, yêu như một người bạn tốt. Thân xác chúng tôi đã tách rời, mặc dù chất me ma túy vẫn nung nấu tâm can, coi đó như một cách đền tội, tội lỗi kéo dài suốt đời cũng nên.”
Tu sĩ nhỏ nước mắt, thương cho hai kẻ đau khổ và mừng ơn Chúa đã vinh danh trong tâm hai người tội lỗi. Tu sĩ nói:
“Lạy Chúa, cám ơn Chúa đã đoái thương cho cuộc sống tới hôm nay để nhìn thấy hai người hối quả! Hỡi hiệp sĩ Tristan, hỡi hoàng hậu Iseut, hai người hãy nghe ta nói: Khi hai người nam nữ phạm tội và biết hối quả, biết xa rời nhau đến trước Thượng Đế ăn năn tội lỗi, Chúa sẳn sàng tha thứ tội lỗi, dù tội nặng và xấu xa đến đâu. Hai người đã xin ý kiến, ta có thể nói ngay. Liền sau đây ta sẽ viết thư cho nhà vua. Ta sẽ viết thư rằng, hiệp sĩ Tristan gởi lời tôn kính tới nhà vua, nếu nhà vua vui lòng đón nhận hoàng hậu, hiệp sĩ sẽ đưa hoàng hậu trở về lâu đài nhà vua. Còn phần hiệp sĩ, nếu nhà vua không muốn lưu lại để phục vụ hay để cho hiệp sĩ ra đi, đều tùy nơi ý muốn của nhà vua. Ta cũng viết, hiệp sĩ Tristan sẳn sàng dùng cây gươm để minh chứng rằng hiệp sĩ chưa hề phạm tội. Ta biết chắc, không một ai dám so gươm với hiệp sĩ đâu. Ta sẽ lưu ý nhà vua, khi trước lên án đưa hiệp sĩ lên hỏa đài là không đúng luật pháp. Để che giấu sự xấu, đôi khi cũng cần viện lẽ bằng cách đánh lừa sự thật, chứ biết sao!”
Tristan vội nói:
”Xin tu sĩ vì tình thương đối với hai chúng tôi, hãy mau mau liên lạc với vua Marc. Ngày nào chưa được lời chắc chắn, tôi vẫn sợ vua Marc chưa hết giận. Xin tu sĩ nói giùm với nhà vua, lúc nào tôi vẫn tôn kính nhà vua. Nhà vua hãy gấp phúc đáp và treo lá thư trên cây nơi Thập tự Đỏ. Trước đó, tôi không dám cho nhà vua biết nơi trú ẩn.”
Tu sĩ viết xong thư, hỏi ai sẽ cầm thư đi. Tristan nói:
“Đích thân tôi sẽ mang thư đi, tôi quen biết nhiều người trong lâu đài, tôi có thể nhờ đưa thư tới tay vua Marc. Trong khi tôi đi vắng, xin tu sĩ vui lòng cho hoàng hậu Iseut được trú ngụ tại đây. Đem nay tôi sẽ cùng Governal dùng ngựa ra đi, Governal giữ ngựa cho tôi khi tới Tintagel.”
Đêm đó, sau khi mặt trời lặn, Tristan cùng Governal ra đi. Tới bên ngoài thành Tintagel, trên vọng canh lính thúc kèn. Tristan xuống ngựa trao cho Governal, lặng lẽ lẻn tới lâu đài nhà vua. Tristan tới bên cửa sổ phòng vua Marc ngủ. Nhà vua nghe tiếng động, tỉnh dậy tới bên cửa sổ:
“Người kia là ai? Do ai sai phái giờ này, tới đây có chuyện chi? Hãy nói tên ngay!”
“Tâu nhà vua, tên tôi là Tristan. Tôi mang tới cho nhà vua một bức thư. Tôi để trên thành cửa sổ. Tôi không dám nán lại lâu. Xin nhà vua hãy nhận bức thư.”
Vua Marc chưa kịp nhìn ra, Tristan đã biến mất. ba lần, vua Marc đứng bên trong cử sổ gọi:
“Cháu ơi! Cháu ơi! Cháu ơi!”
Nhưng Tristan đã ra nơi Governal giữ ngựa đứng đợi, và hai người vọt lên yên chạy xa. Tản sảng, hai thầy trò đã về tới lều cỏ tu sĩ. Khi đó tu sĩ Ogrin đang cầu nguyện, xin Thượng Đế ban ơn cho Tristan đưa thư được trôi chảy, không gặp trở ngại. Trong khi tu sĩ cầu nguyện, Iseut không ngớt khóc suốt đêm. Thời giờ sao lâu dài đối với Iseut trong đêm.
Thấy Tristan yên ổn trở lại, tu sĩ thầm tạ ơn Chúa đã nghe thấu lời cầu nguyện và ban ơn cho Tristan. Còn Iseut vội hỏi:
“Hỡi bạn, có phải đích thân bạn tới tận lâu đài của nhà vua?”
Tristan kể lại từng chi tiết, từng lời nói không quên vụ nhà vua ba lần gọi cháu, Tristan có nghe thấy nhưng vội vã chạy xa.
Tu sĩ Ogrin trầm ngâm nghe Tristan kể lại, rồi nói:
“Hỡi hiệp sĩ và hoàng hậu, ta tin rằng trong ít ngày sẽ nhận được tin của nhà vua.”
Trong khi Tristan cùng Governal phóng ngựa xa chạy, vua Marc đánh thức vị mục sư trong lâu đài, đưa thư cho đọc. Mục sư mở thư đọc, trước hết ngỏ lời lòng tôn kính của Tristan. Rồi đọc hết trang giấy, mục sư nhắc lại với nhà vua những ý kiến người cháu trình bày trong thư. Nhà vua rộng lượng nghe, lấy làm hoan hỉ, vì trong thâm tâm nhà vua quý hoàng hậu như thửa ban đầu, thời gian cách xa càng tăng sự quý yêu.
Lập tức, nhà vua cho triệu thỉnh những vương tước thân tín nhất.
Khi mọi người, trong đêm, đã an tọa, im lặng, nhà vua nói:
“Hỡi các vương tước, vừa trong đêm nay có người đưa tới cho ta một phong thư. Tình thân vua tôi giữa ta và các vương tước cho phép các vương tước được tham dự những chuyện riêng tư của ta. Ta cho đọc nội dung bức thư, các vương tước hãy lắng nghe rồi cho ta ý kiến. Vì chuyện riêng tư ta càng cần thiết có ý kiến của các vương tước.”
Vị mục sư đứng lên, mở tờ thư nguyên đọc:
“Hỡi các vương tước. Tristan, cháu của nhà vua gởi lời tôn kính tới vua Marc và hết thảy các vương tước trong triều.
“Và đây là những lời ý của Tristan trong thư:
“Tâu nhà vua, nhà vua chưa quên nội vụ hôn lễ của công chúa Irlande. Tôi vượt biển tới miền quê hương của công chúa, tôi đã đem tài trí và sức mạnh chinh phục được công chúa, tôi đã giết con quái vật và nhờ đó đã chinh phục được công chúa, trong sự vui mừng và ưng thuận của triều đình Irlande. Tôi đã đưa công chúa xuống thuyền trở về Cornouaille. Nhà vua đã làm hôn lễ với công chúa trước đông đủ quần thần và các hiệp sĩ. Nhà vua đã sinh lòng nghi kỵ hoàng hậu, vì có nhiều kẻ xung quanh đưa lời sàm báng. Tôi sẳn sàng đứng ra bảo đảm cho hoàng hậu và dùng gươm chiến đấu với kẻ nào còn dám đặt lời bôi nhọ hoàng hậu. Nếu trong trận đấu tôi không thể minh chứng được cho hoàng hậu, tôi nguyện sẽ chịu chết trên hỏa đài. Tâu nhà vua, trước kia nhà vua đã không xét xử trước khi lên án hoàng hậu và kẻ hèn này phải chết thiêu trong lửa gai. Nhưng Thượng Đế đã đoái thương chúng tôi: Thượng Đế đã cứu thoát hoàng hậu, điều đó rất đúng vì nhà vua lên án hoàng hậu quá vội vã. Riêng tôi từ nóc giáo đường tẩu thoát được. Nhà vua trao hoàng hậu trong tay lũ cùi, tôi đã cứu thoát hoàng hậu đưa đi trốn. Làm sao tôi có thể bỏ mặc người ta chịu chết thay cho tôi? Chúng tôi sống trong rừng sâu, không dám rời bỏ vùng ẩn núp vì có lệnh truyền rao của nhà vua lùng bắt. Xin nhà vua vui lòng đón nhận hoàng hậu trở về, Còn về phần tôi, dám chắc không có vị vương tước nào trong triều đình phục vụ nhà vua bằng tôi. Nhưng nếu vì những lời can gián nhà vua không tin dùng tôi nữa, tôi rất vui lòng ra đi ngoài biển xa và không bao giờ nữa nhà vua còn nghe nói tới tên tôi bên tai. Xin nhà vua suy nghĩ và quyết định. Tôi không thể kéo dài cuộc sống hiện tại. Một là, tôi sẽ đưa hoàng hậu Iseut trở về miền Irlande nơi quê hương của công chúa và công chúa sẽ thay cha lên trị vì tại Irlande.”
Các vương tước ghi nhận khoản Tristan yêu cầu so gươm với những ai nói lời xúc phạm tới công chúa Irlande. Không ai nói tới điều đó. Mọi người nói với vua Marc:
“Tâu nhà vua, xin nhà vua hãy đón hoàng hậu trở về. Chỉ có những kẻ dại dột mới nói lời xúc phạm tới hoàng hậu. Nhưng lưu giữ Tristan ở lại đây là điều không nên. Nhà vua không không giữ Tristan ở lại đất này. Cho y đi chiến đấu tại miền Frise hay Loonois. Nhà vua hãy phúc đáp, kêu y trở về và sớm đưa hoàng hậu trở về.”
Vua Marc bèn quay sang, phán bảo vị mục sư tức khắc viết thư phúc đáp:
“Mục sư đã nghe rõ những gì cần viết trong thư. Xin mục sư hãy cấp tốc: tim ta se thắt khi nghĩ tới những ngày còn xa hoàng hậu Iseut. Hoàng hậu đã cực khổ quá nhiều những ngày tuổi xanh. Thư sẽ được đưa tới treo trên cây tại Thập tự Đỏ ngay tối nay. Trong thư mục sư chớ quên ghi lời ân tình cửa ta đối với Tristan.”
Đêm đó, Tristan bồn chồn không ngủ. Mới tảng sáng đã băng qua vùng Bãi Trắng, kiếm được phong thư treo trên cây tại Thập Tự Đỏ, vội vã đưa về cho tu sĩ Ogrin. Tu sĩ ẩn giả đọc thư cho Tristan nghe: nhà vua chấp thuận đón nhận hoàng hậu Iseut trở về, sau khi đã hỏi ý kiến các vương tước. Nhưng các vương tước đã khuyến cáo nhà vua không dùng Tristan. Nhà vua sẳn sàng đợi đón hoàng hậu trong vòng ba ngày nữa tại bên bờ Suối Lớn.
Tristan than:
“Trời hỡi! Còn buồn thương nào bằng bỏ mất người bạn tình. Nhưng chúng ta phải nén lòng làm vậy, hỡi Iseut, làm vậy để tránh cho hoàng hậu nông nỗi cực khổ bấy lâu hoàng hậu phải gánh chịu vì ta, do nơi tội lỗi của ta. Trên đất xa, mai đây ta sẽ thường đưa tin cho hoàng hậu. Hỡi hoàng hậu yêu quí, hoàng hậu cũng đừng quên thời thường cho ta hay tin hoàng hậu yên vui.”
Iseut thở dài:
“Hỡi người thương bị cắt đứt, Tristan hãy để lại cho ta con chó Husdent: ta nguyện sẽ nuôi nấng con chó hơn hết thảy các thợ săn chăm sóc bầy chó của họ. Mỗi khi thấy con chó gần bên, ta sẽ tưởng nhớ tới bạn tình. Như vậy tim ta sẽ đỡ khổ. bạn Tristan, ta có chiếc nhẫn bằng ngọc thạch màu lục này. Hỡi bạn tình, hãy mang chiếc nhẫn trên ngón tay, không bao giờ rời khỏi. Nhưng mỗi khi đưa tin cho ta, người đưa tin sẽ được trao chiếc nhẫn làm tin. Trông thấy nhẫn, ta sẽ biết đó đúng là tin của bạn gửi về. và một khi đã có tin bạn kèm theo chiếc nhẫn, thì dù nhà vua có năn cấm cách nào ta cũng nguyện sẽ làm theo ý bạn, tuyệt đối theo ý bạn.”
“Hỡi bạn tình, còn tặng vật nào hơn con chó Husdent ta trao gởi bạn đúng như ý bạn.”
“Cám ơn bạn tình, còn đây chiếc nhẫn, vật làm tin của ta, bạn hãy giữ lấy.”
Iseut tháo chiếc nhẫn trên tay trao cho, Tristan tức thời đeo luôn trên tay mình. Tristan ôm hôn hoàng hậu, lần cuối và cũng là lần giao kết.
Tu sĩ Ogrin một mình ra đi, tới thị trấn Mont. Tu sĩ mua da lông thú trắng và xám, mua hàng tơ mịn, mua gấm đỏ, gấm vàng cùng áo ấm, áo trắng hơn màu trắng bông huệ, cùng một tấm áo choàng có thêu kim tuyến chói ngời. Tu sĩ Ogrin tìm kiếm, mà cả, mua nhiều món trang phục lịch sự cho hoàng hậu.
Về phần nhà vua cũng cho truyền ra khắp miền Cornouaille sẽ tái hợp với hoàng hậu Iseut tại bên bờ Suối Lớn. Hiệp sĩ, mệnh phụ hay tin vui từ khắp nơi kéo tới. Mọi người đều nao nức gặp lại hoàng hậu xinh đẹp tóc vàng dài mượt như suối tơ. Không ai không yêu quí hoàng hậu, ngoại trừ mấy vương tước gian xảo và quay quắt. Thượng Đế hãy trừng phạt bọn chúng!
Tới ngày hẹn, đám đông bao quanh vua Marc. Những căn lều rộng có trang hoàng rực rỡ được dựng lên trên bờ suối phía nhà vua.
Tristan cưỡi ngựa cùng hoàng hậu Iseut đi tới. Tristan đã giáp trụ tề chỉnh, vì biết đâu chẳng có thể xảy ra một vụ phản bội không ngờ. Tristan trông thấy dãy lều, trông thấy vua Marc và các vương tước. Tristan nói nhỏ với Iseut:
“Bạn hỡi, bạn đã trông thấy nhà vua cùng quần thần đông đủ dưới những mái lều. từ nay chúng ta sẽ chia tay vĩnh biệt, không bao giờ còn gặp lại mặt hàn huyên nữa. Kìa, họ đang tiến tới đón chúng ta.”
Một lần cuối, Tristan cùng bạn tình xiết chặt vòng tay vừa yêu thương vừa đau xót. Chỉ những giây phút mỏng manh đó, tình yêu được nung nấu bằng chất ma túy mới dâng lên tới tuyệt đỉnh.
Iseut nói bên tai Tristan:
“Bạn hỡi, bạn hãy nán lại trên đất này cho tới ngày nào biết chắc thái độ của nhà vua đối với thiếp. Bạn hãy tới ẩn náu tại nhà tiều phu Orri. Bạn hãy vì ta náu lại trong túp lều của Orri. Ta nhớ bạn sẽ buồn lòng lắm, vì đã bao phen hai chúng ta ngủ trong túp lều đó. Mới có một tên trong bọn vương tước gian xảo và quay quắt đã rơi đầu như Guenelon, và chúng ta sẽ còn phải sa xuống địa ngục nữa!... Bạn hãy ẩn núp trong hầm rượu nhà Orri. Ta sẽ sai perinis đưa tin cho bạn về những sự việc xảy ra trong triều. Bạn sẽ thường được tin của ta.”
“Tâu hoàng hậu, ý muốn của hoàng hậu sẽ được tuân thủ. kẻ nào chê trách hoàng hậu là điên dại sẽ bị coi như thù địch.”
Hai bên tiến lại gần nhau, đưa tay chào. Nhà vua can đảm bước lên trước chào đón, vượt trước đám quần thần tới hơn một tầm tên bắn. Đi bên nhà vua có vương tước Dinas ở Lidan, mới trở về triều sau khi nghe lời truyền rao của nhà vua.
Tristan đứng cầm dây cương ngựa của hoàng hậu Iseut, cúi chào nhà vua và hỏi:
“Tâu nhà vua, tôi xin trả lại hoàng hậu kính mến. Trước mặt các quần thần của nhà vua, tôi xin được minh oan trước triều đình bằng thí võ. Nếu tôi thua sẽ đành chịu lên hỏa đài. Nhưng nếu tôi thắng, nhà vua tùy ý hoặc giữ tôi lại phục vụ trong triều hoặc để cho tôi ra đi về miền Loonois.”
Nhà vua phân vân chưa quyết. Một vương tước tâu:
“Tâu nhà vua, nếu nhà vua lưu giữ Tristan tại triều đình, uy tín của nhà vua chỉ tăng thêm.”
Tim vua Marc đã dịu xuống, thiếu chút nữa nhà vua đã nhận lời. Nhưng nhà vua còn lưỡng lự, kéo vị vương tước ra một nơi, để Dinas đứng lại đó với hoàng hậu. Dinas nói chuyện làm vui hoàng hậu. Dinas đỡ lấy tấm áo choàng màu đỏ thắm của Iseut: hoàng hậu bận chiếc áo chẽn bên trên chiếc áo chùng bằng lụa màu xanh. Tu sĩ ẩn giả đã không do dự chút nào trong những món chi tiêu làm đẹp cho hoàng hậu. Bộ áo lịch sự, thân hình thon đẹp, cặp mắt sáng rỡ, màu tóc vàng óng. Hoàng hậu như một bà tiên sắp sửa trở lại ngự trị tại lâu đài Tintagel.
Trông thấy uy lực rõ rệt của hoàng hậu, lũ vương tước gian xảo và quay quắt giận sôi lên như lũ chó điên. Chúng chạy tới gần nhà vua:
“Tâu nhà vua, xin nhà vua hãy nghe lời khuyến cáo khôn ngoan của chúng tôi. Hoàng hậu đã phạm tội, bị lên án và bỏ trốn. Nếu bây giờ nhà vua chấp thuận cho Tristan và hoàng hậu cùng trở về triều, thiên hạ hay tin sẽ cho rằng nhà vua chấp thuận việc ô nhục đã xảy ra trước. Nhà vua hãy để cho Tristan ra đi trong vòng một năm, tới khi nhà vua biết chắc hoàng hậu Iseut quả thật trung chính, khi đó nhà vua sẽ gọi Tristan về cũng chưa muộn.”
Vua Marc đáp:
“Dù ai muốn nói sao, ta nghe theo lời khuyến cáo đó.”
Khi Tristan hay tin nhà vua muốn cho mình ra đi, Tristan cáo biệt hoàng hậu.
Hai người nhìn nhau, hoàng hậu đỏ mặt mắc cỡ trước đám đông.
Nhà vua hỏi Tristan sẽ đi tới đâu: Tristan sẽ được nhà vua cung cấp mọi thứ cần dùng, tiền bạc, đồ vật quý giá. Tristan đáp:
“Hỡi nhà vua ở Cornouaille, tôi sẽ không lấy một chút gì của nhà vua. Tôi sẽ ra đi phục vụ một ông hoàng giàu lớn.”
Rồi Tristan ra đi.
Than ôi! Có nhiều trái tim rung lên vì lưu luyến Tristan. Iseut trông theo Tristan cho tới khi bóng dáng bạn mất hút.
Nhà vua, hoàng hậu cùng quần thần trở về lâu đài Tintagel. Dân chúng hết thảy mọi người đều ra đường reo mừng đón hoàng hậu trở về. Hơn bốn ngàn người già, trẻ, trai, gái, lớn, nhỏ đều ra hết ngoài đường. Mọi người tưng bừng mở hội. Nhưng khi hỏi nhau hay tin Tristan đã ra đi, không một ai không cảm thấy buồn xịu xuống. Trong khi chuông ngân vang trên các giáo đường. Hai bên đường có treo ngang những tấm lụa màu, trên mặt đất cá rắc những cánh hoa để đón mừng hoàng hậu. Đoàn người tới giáo đường chính để hoàng hậu tới chầu. Rồi nhà vua và các thái tử đưa hoàng hậu lên toà lâu đài, nơi đã bày sẵn tiệc lớn. Các cửa lớn đều mở rộng, ai nấy có thể vào dự tiệc mừng. Vua Marc hạ lệnh giải phóng cho một trăm nông nô và bận giáp trụ cho hai chục công tử.
Từ ngày hôn lễ, chưa bao giờ hoàng hậu được vinh quang như bữa nay.
Trong khi đó, Tristan buồn rầu đi trên lối mòn tới lều của tiều phu Orri, Orri là một người trung thực có một. Y chuyên săn bắn heo rừng, nai, hươu và mọi muông thú khác trong rừng. Orri rất độ lượng, săn bắn được nhiều ít đều chia cho các bạn săn.
Tristan được bí mật lưu giữ trong hầm rượu với đủ mọi tiện nghi.