“Mùa hè năm Sùng Trinh thứ nhất, gần thủ đô hạn hán, đất cằn ngàn dặm.” ——《 Minh sử, ngũ hành chí 》.
...
Thời buổi này, dân chúng không dễ sống.
Từ năm cuối Vạn Lịch đến nay, không đến hai mươi năm thời gian, lũ lụt hạn hán nạn châu chấu liên tục tới, dân chúng khổ không nói nổi.
Dù là kinh sư nơi đứng đầu về phòng thủ, cũng không may mắn thoát khỏi.
Năm Thiên Khải đầu tiên, hoàng đế mới đăng cơ, kinh đô châu chấu bay đầy trời.
Năm Sùng Trinh thứ nhất, hoàng đế mới đăng cơ, kinh đô đất cằn ngàn dặm.
Ở trong ruộng hoang vu nứt nẻ, một đám dân đói đang lượn lờ, không khí trầm lặng giống như cái xác không hồn.
Mạ đã sớm khô khốc, cỏ dại cũng không sống nổi, vỏ cây càng bị lột sạch sẽ, muốn ăn cục đất còn phải vất vả tìm nước để nuốt trôi.
Triệu Sĩ Lãng mang theo cả nhà già trẻ, xen lẫn trong đội ngũ chạy nạn, mờ mịt tập tễnh mà đi về phía trước.
Năm trước, mẹ già chết bệnh.
Năm nay, con trưởng bệnh đói mà chết.
Ngay tại mấy ngày trước, người một nhà được ông trời chiếu cố, thế mà lại ở bờ sông tìm được cả mảng lớn cỏ đuôi chó.
Cỏ nấu cháo, ăn tiết kiệm chút, dùng ăn hai ngày mới hết.
Cả nhà đều thương đứa con thứ Triệu Hãn, cháo cỏ ăn nhiều nhất, ngược lại bởi vậy hỏng chuyện, Triệu Hãn đã vài ngày không đi nặng được. Cỏ tắc trong bụng, không đi nặng được, chờ chết mà thôi.
Chạng vạng, cả nhà ăn ngủ hoang dã.
Triệu Sĩ Lãng mang theo trưởng nữ Triệu Trinh Lan, đến phụ cận nhặt tìm cỏ hoang cành khô nhóm lửa. Thê tử Triệu Trần thị*, mang theo thứ nữ Triệu Trinh Phương, tiếp tục giúp con trai Triệu Hãn bài tiết.
* người phụ nữ họ Trần lấy người họ Triệu, nên gọi họ nhà chồng trước, họ bản thân sau
“Hãn Nhi, dùng sức chút nữa!” Triệu Trần thị cầm trong tay một đoạn cành cây, cẩn thận chọn ở hậu môn con.
Triệu Hãn cởi quần ngồi xổm trên mặt đất, hai tay cầm lấy cỏ khô, dùng hết sức toàn thân, mang theo tiếng nức nở nói: “Mẹ, con không ị được.”
“Sắp rồi, sắp rồi.” Triệu Trần thị rưng rưng nói, hậu môn con đã bị chọc chảy máu.
Qua một lúc lâu, chỉ nghe Triệu Hãn kêu đau một tiếng, sau đó trực tiếp ngất xỉu ở tại chỗ.
Triệu Trần thị vui vẻ nói: “A ra rồi, a ra rồi!”
Cả nhà sớm không còn cái ăn, chỉ có thể nấu chút rễ cỏ đã khô một nửa, liền uống nước ấm lung tung cho đỡ đói.
Dù là rễ cỏ, cũng phải vận khí tốt mới có thể đào được, người nhà đều bởi dinh dưỡng không tốt mà cả người sưng phù.
Tình huống nhà họ coi như tốt, chỉ là sưng phù mà thôi. Một ít dân đói bị đói quá lâu, chẳng những mỡ hao hết, ngay cả cơ thịt cũng đã héo rút, da bọc xương rất giống thây khô.
Vào đêm, các ngôi sao lấp lánh.
Triệu Sĩ Lãng mặc một bộ đồ vải đay cũ nát, nhìn lên bầu trời, lẩm bẩm: “Đại Minh huy hoàng, núi sông thất sắc, yêu khí ùn ùn, nước chẳng ra nước. Nho sĩ chúng ta, biết phải làm sao? Biết phải làm sao đây!”
Triệu Sĩ Lãng quả thật là nho sĩ, đời đời đều là nho sĩ, bởi vì hộ tịch Triệu gia là nho tịch (giống với thương tịch, đều là chi nhánh cấp dưới của dân tịch).
* Thời đó phân chia hộ tịch, ai thuộc tầng cấp nào thì đời đời con cháu đều phải theo nghề đó
Hơn mười năm trước, gia cảnh Triệu gia coi như giàu có.
Nhưng hắn khoa cử tiêu phí rất nhiều, gia nghiệp sớm đã suy bại. Mấy năm nay liên tiếp thiên tai, năm trước Triệu mẫu bệnh nặng, lại mượn vay nặng lãi chữa bệnh. Cuối cùng người không còn, nợ cũng không trả nổi, chỉ có thể bán đất gán nợ.
Vừa mới bắt đầu, còn có thể tìm tộc nhân cùng bạn bè vay tiền, nhưng thời gian dài ai chịu nổi? Ở trong mắt người thân bạn bè, Triệu Sĩ Lãng như ôn thần, mỗi người đều tránh còn không kịp.
Qua một ngày nữa, đội ngũ chạy nạn tới Thiên Tân, cách kênh đào cùng tường thành xa xa nhìn nhau.
Bờ sông có quan thân đặt lều cháo cứu dân, cả nhà Triệu Sĩ Lãng xếp hàng chờ cháo.
Nhưng, chỉ bố thí cháo mấy trăm người, đã có tiểu lại hô to: “Hôm nay hết cháo, ngày mai lại đến.”
Phụ cận lều cháo nhất thời tiếng khóc rung trời, có dân đói tiến lên dây dưa, bị tạo lại* đánh cho hấp hối.
* nha sai, sai dịch...
Bắc Trực Đãi* đất cằn ngàn dặm, hơn mười vạn dân đói tập hợp ở Bắc Kinh cùng Thông Châu.
* là một khu vực hành chính tại Trung Hoa dưới thời nhà Minh. Ban đầu khu vực này được gọi là Bắc Bình do tam ty gồm Bắc Bình đẳng xứ thừa tuyên bố chính sứ ty, Bắc Bình đề hình án sát sứ ty và Bắc Bình đô chỉ huy sứ ty quản lý, đến năm Vĩnh Lạc thứ 5 (1407) thì đổi tên thành Bắc Trực Lệ, phế bỏ bộ máy tam ty, lập 8 phủ và 2 trực lệ châu do triều đình trực tiếp quản lý, địa vị ngang hàng với Nam Trực Lệ. Năm Vĩnh Lạc thứ 19 (1421), triều đình dời đô về Yên Kinh, lúc này Nam - Bắc Trực Lệ cùng với 13 tỉnh hình thành cơ cấu hành chính “Lưỡng kinh thập tam tỉnh” của nhà Minh. Phạm vi của khu vực Bắc Trực Lệ tương ứng với Bắc Kinh, Thiên Tân và Hà Bắc ngày nay.
Cho dù triều đình muốn cứu tế dân chúng, cũng không tới lượt Thiên Tân bên này, mỗi ngày bố thí cháo mấy trăm người làm bộ dáng mà thôi, khoản cứu trợ thiên tai chỉ có một chút sớm bị tham ô rồi.
Đột nhiên, đoàn người áo xống tươi đẹp ngựa khỏe khoắn đi đến, kẻ cầm đầu hô: “Lão gia nhà ta thu nghĩa nữ, mười hai tuổi trở lên, mười sáu tuổi trở xuống, ai khuôn mặt xinh xắn giá trị nửa đấu gạo!”
Dân đói có con gái nhao nhao tiến lên dò hỏi, sau đó mang con gái nhảy vào trong kênh đào nông khô cạn rửa mặt.
Triệu Trinh Lan tuổi vừa mới mười bốn nói với cha mẹ: “Cha, mẹ, mang con gái bán đi. Ăn tiết kiệm chút, nửa đấu gạo có thể ăn được mấy ngày.”
Triệu Sĩ Lãng và Triệu Trần thị đều cúi đầu lặng lẽ không nói.
Triệu Trinh Lan nặn ra nụ cười: “Ngang dọc là chết, mang con gái bán tới nhà giàu, dù làm nha hoàn cũng có thể sống sót.”
Triệu Trần thị thở dài nói: “Lan Nhi, đây nà phải gia đinh nhà giàu gì, rõ ràng là người môi giới mua bán phụ nữ.”
Triệu Sĩ Lãng nghiến răng nói: “Triệu gia ta nhiều thế hệ trong sạch, dù cả nhà đói chết...”
“Phụ thân, đại đệ đã không còn, Nhị đệ không thể chết, Triệu gia còn cần nó truyền hương khói.” Triệu Trinh Lan khẩn cầu nói, “Cha, mẹ, hai người coi như giữ lại đường sống cho con gái, con gái cũng không muốn đói chết đâu.”
Triệu Sĩ Lãng quay đầu nhìn về phía Triệu Hãn, con trai đang hôn mê, hơn nữa sốt cao không hạ, nếu không ăn cái gì nhất định phải chết không thể nghi ngờ.
Hồi lâu không nói gì, Triệu Sĩ Lãng xoay người nhìn chân trời, nhắm mắt chảy xuống hai hàng nước mắt đục ngầu, phất tay nói: “Đi đi.”
Triệu Trần thị rưng rưng kéo tay con gái, mang theo tiếng nức nở nói: “Lan Nhi, mẹ rửa mặt chải đầu cho con.”