Tháng 7, ngay sau đám cưới của tôi, là một tháng đáng ghi nhớ bởi 3 vụ phá án của Sherlock Holmes mà tôi có tham gia.
Điều thú vị là những vụ án này có liên quan đến từng vấn đề trong xã hội theo một cách trình tự: gia đình, quốc gia và cuối cùng là quần chúng.
Trong vụ án mà tôi sắp kể lại dưới đây, nó minh họa một cách rõ nét cho phương pháp phân tích và những mối liên hệ sâu xa của Holmes.
Tôi vẫn còn giữ những ghi chép của ông Dubugue[1] của sở cảnh sát Paris và ngài Fritz von Waldbaum, chuyên viên nổi tiếng của Dantzig, cả hai đều mất khá nhiều công sức để tiếp cận vụ việc.
Tuy nhiên, có nhiều vấn đề còn trong vòng bảo mật.
Bản ghi chép dưới đây của tôi sẽ trình bày một số yếu tố quan trọng, có thể sẽ dẫn đến những biến cố của quốc gia.
Nó chỉ có thể được phép công khai về sau này, khi những yếu tố bảo mật không còn hiệu lực.Lúc còn đi học tôi rất thân với Percy Phelps, cũng trạc tuổi tôi nhưng học trên tôi hai lớp.
Là học sinh ưu tú giành được nhiều giải thưởng và một học bổng ở Cambridge; thuộc dòng dõi danh giá: ông cậu của anh là huân tước Holdhurst.
Ở tại trường, cái quan hệ họ hàng ấy chẳng đem lại cho anh cái gì.
Trái lại, chúng tôi còn thấy thích thú khi lôi anh ra sân chơi và đá vào mông anh vài cú.
Nhưng lúc ra đời thì khác hẳn: ảnh hưởng của ông cậu đã đưa anh lên một địa vị tốt ở Bộ ngoại giao.
Thế rồi tôi quên bẵng anh, cho tới khi nhận được lá thư dưới đây.“Briarbrae, Woking.Watson thân mến,Hy vọng cậu chưa quên tôi, Phelps “Nòng nọc” thời học trung học.
Có thể cậu cũng đã biết rằng tôi đang nắm giữ một chức vụ quan trọng ở Bộ ngoại giao và được tin cẩn.
Nhưng gần đây một bất hạnh xảy đến, phá tan sự nghiệp của tôi.
Không có cách nào để diễn tả sự việc khủng khiếp đó.
Trừ phi tôi có thể kể một cách tường tận trực tiếp với cậu.
Ngoài ra, tôi lại vừa ra khỏi một cơn sốt viêm não, phải nghỉ ngơi 9 tuần lễ và vẫn còn đang rất yếu.Cậu có thể mời ông Holmes tới nhà tôi được không? Tôi mong được biết ý kiến ông ấy về vụ này, tuy nhà chức trách đã khẳng định rằng chẳng còn gì để mà tìm kiếm nữa.
Tôi mong ông ấy đến đây càng sớm càng hay.
Mỗi phút dài như cả tiếng đồng hồ kể từ lúc chuyện đó xảy ra.
Cậu nhớ nói rõ với ông ấy rằng nếu tôi không hỏi ý kiến sớm hơn, đó không phải là vì tôi nghi ngờ tài năng của ông ấy mà vì tôi đã mất lý trí.
Giờ đây tôi đã tỉnh táo lại, nhưng chưa dám suy nghĩ nhiều, sợ bệnh tái phát.
Cậu thấy đó, tôi suy nhược đến độ phải đọc thư này cho người khác viết.Cậu hãy cố mời ông Holmes đến đây giúp tôi.Bạn học cũ của cậu.Percy Phelps”.Tôi xúc động đến nỗi, dù cho việc đó có khó khăn đến mấy tôi cũng vẫn làm.
Vợ tôi đồng ý là không nên để lỡ một phút nào.
Thế là tôi vội vàng tới ngôi nhà cũ ở phố Baker, và đưa lá thư ra.
Holmes chăm chú đọc.- Thư chẳng cho chúng ta biết chi nhiều? - Holmes nói, lúc đưa trả lại tôi.- Hầu như chẳng có gì.- Ấy thế mà tuồng chữ thì lại đáng chú ý.- Nhưng đâu có phải là anh ấy viết.- Đúng.
Đó là chữ của đàn bà.- Chữ đàn ông chứ - Tôi phản đối.- Không.
Thư này do đàn bà viết.
Đó là một phụ nữ có cá tính hiếm có.
Anh xem, việc bắt đầu một sự khảo sát, đó là cần biết rằng khách hàng của bạn thường xuyên tiếp xúc với những người nào, hoặc tốt hoặc xấu, hoặc một môi trường khác thường.
Vụ này gây hứng thú cho tôi rồi đó.
Nếu anh đã sẵn sàng, chúng ta đi Working ngay tức khắc, để gặp nhà ngoại giao và người đàn bà viết thư.Chúng tôi bắt kịp ngay chuyến tàu ở ga Waterloo.
Chưa đầy một giờ sau, chúng tôi đã tới giữa khu rừng thông ở Working.
Nhà bạn tôi nằm giữa một khu đất mênh mông, cách nhà ga khoảng năm phút đi đường.
Chúng tôi được mời vào trong một phòng khách sang trọng, nơi đó có người đàn ông vạm vỡ đón tiếp chúng tôi với một lòng hiếu khách nhất.
Ông ta gần 40 tuổi, nhưng cặp má thật hồng hào và đôi mắt rất vui khiến ông giữ được sắc mặt của một đứa bé mũm mĩm và tinh nghịch.- Tôi vui mừng khi thấy quý ông đã tới - ông ta nói, nồng nhiệt bắt tay chúng tôi - Suốt buổi sáng nay, Phelps không ngớt lo âu.
Bố mẹ Phelps yêu cầu tôi tiếp quý ông, bởi vì mỗi lần nhắc đến câu chuyện là hai cụ đau buồn.- Chúng tôi chưa được biết gì cả - Holmes nhận xét - Cứ theo tôi thấy, ông không phải là thành viên trong gia đình.Người tiếp chuyện chúng tôi tỏ vẻ ngạc nhiên, rồi sau khi đã đưa mắt lên nhìn bộ quần áo, ông ta bật cười:- A, ông đã thấy chữ "J.H" thêu trên áo của tôi? Lúc đầu, tôi cứ tưởng ông là nhà tiên tri.
Tôi là Joseph Harrison.
Vì Phelps sắp cưới em gái Annie của tôi nên tôi sẽ là anh vợ cậu ấy.
Quý ông sẽ gặp em gái tôi trong phòng của Phelps, cô ấy đã chăm sóc Phelps suốt 2 tháng nay.
Chúng ta tới đó ngay.
Phelps đang rất sốt ruột.Gian phòng được trang trí nửa như một phòng khách của phụ nữ, nửa như phòng ngủ.
Nhiều hoa được trưng bày với phong cách nhã nhặn khắp các căn phòng.
Trên một trường kỷ kê bên một cửa sổ mở rộng, một thanh niên xanh xao, đang nằm dài.
Một thiếu nữ ngồi cạnh anh ta, đứng lên khi thấy chúng tôi bước vào.- Em ra ngoài, phải thế không Percy? - Cô hỏi.Phelps giơ tay ra, níu cô lại.- Cậu khoẻ chứ, Watson? - Anh ta nói với giọng thân mật - Tôi khó nhận ra cậu với bộ ria kia.
Chắc đây là ông Sherlock Holmes?Sau khi giới thiệu xong, chúng tôi ngồi xuống ghế.
Người anh của vị hôn thê lẩn đi, nhưng em gái thì ở lại, tay cô trong tay người bệnh.
Cô thật rất đáng chú ý: hơi thấp và đầy mình, làn da không bóng láng, cặp mắt đen lớn sẫm tối của phụ nữ Ý và một mái tóc mun đen như hạt huyền.- Tôi không muốn làm ông mất thì giờ - Anh bắt đầu nói - Khi gượng ngồi dậy, tôi xin đi thẳng vào vấn đề.
Tôi đã thành công mỹ mãn.
Nhưng ngay trước ngày lễ thành hôn, một bất hạnh đã giáng xuống đầu tôi.“Tôi làm việc tại Bộ ngoại giao và nhờ có Huân tước Holdhurst, tôi mau chóng đạt tới một chức vị có trách nhiệm.
Khi cậu tôi được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ ngoại giao, ông giao cho tôi nhiệm vụ tế nhị và tôi đã hoàn thành một cách mỹ mãn.
Ông đã tới chỗ tuyệt đối tin tưởng vào những khả năng và sự kín đáo của tôiCách đây hai tháng rưỡi, chính xác là ngày 23 tháng 5, cậu tôi gọi tôi tới văn phòng, báo cho tôi biết rằng tôi sắp nhận một nhiệm vụ mới.
Ông đặt lên bàn một cuộn giấy màu xám, nói:- Đây là bản chính của bản hiệp ước bí mật giữa Anh và Ý.
Thật không may là một số chi tiết linh tinh đã lọt vào tay báo giới.
Không thể để lọt thêm một chi tiết nhỏ nào nữa.
Các tòa đại sứ Pháp và Nga sẽ chi rất nhiều tiền để được biết nội dung của văn kiện này.
Nó không được đưa ra khỏi bàn giấy của ta, nhưng ta cần có một bản sao.
Bàn giấy cháu có khóa chứ?- Dạ có.- Thế thì cháu hãy cầm bản hiệp ước về và cất kỹ nó.
Ta sẽ cho những chỉ thị để tối nay cháu có thể ở lại trong văn phòng, sau khi các bạn đồng sự của cháu đã ra về, cháu sẽ chép một cách yên tĩnh.
Khi chép xong, cháu cất bản chính cùng với bản sao vào trong ngăn kéo có khóa và sáng mai cháu sẽ tận tay đem cả hai đến cho ta.Tôi nhận lấy những tài liệu và...”- Xin lỗi - Holmes nói - Chỉ có mình ông trong cuộc nói chuyện đó thôi chứ?- Vâng, chỉ có hai người.- Trong một gian phòng lớn?- Mỗi cạnh 30 feet.- Hai người ở giữa phòng.- Phải.- Và hai người nói thấp giọng.- Cậu tôi luôn luôn nói thấp giọng.
Về phần tôi, hầu như tôi chỉ nói có 2 tiếng.- Cám ơn ông - Holmes nới, nhắm mắt lại - Xin ông vui lòng kể tiếp“Tôi chờ cho các nhân viên khác ra về.
Một nhân viên khác là Charles Gorot còn ở nán lại để làm cho xong một cái gì đó.
Tôi để anh ta ở lại và ra phố ăn bữa tối.
Khi tôi trở về thì anh ấy đã đi.
Tôi vội chép bản hiệp ước cho xong, bởi vì Joseph, anh vợ tôi đang ở London, sẽ đáp chuyến tàu 11 giờ để đi tới đây.Nội dung bản hiệp ước xác định vị trí của nước Anh đối với Liên minh tay ba.
Nó cũng dự kiến cho đường lối chính trị mà nước Anh sẽ đi theo trong trường hợp hạm đội Pháp có ưu thế hơn hạm đội của Ý.
Văn kiện này hoàn toàn đề cập đến các vấn đề thuộc về hải quân.
Bên dưới có chữ ký của những nhân vật cao cấp.
Sau khi đọc xong, tôi bắt đầu chép.Văn kiện này rất dài, bằng tiếng Pháp và gồm 26 điều khoản.
Tôi chép thật nhanh nhưng tới 9 giờ chỉ mới được có 9 điều khoản.
Lúc đó tôi biết là bị nhỡ chuyến tàu 11 giờ.
Tôi thấy người mình mụ đi, một phần vì thức ăn khó tiêu, một phần vì làm việc cả ngày.

Tôi bắt đầu thèm một tách cà phê.
Ở dưới chân cầu thang có một nhân viên phục vụ, ông thường pha cà phê cho các viên chức phải trực đêm.
Tôi giật chuông, gọi ông ta lên.Tôi rất ngạc nhiên khi thấy người bước vào phòng tôi là một người đàn bà luống tuổi, to lớn đeo tạp dề.
Bà ta nói rằng chồng bà ta đang bận...!Tôi bảo bà đem cà phê lên cho tôi.Tôi chép thêm được 2 điều khoản nữa.
Rồi càng lúc càng thêm buồn ngủ, tôi đứng lên, đi đi lại lại trong phòng cho giãn gân giãn cốt.
Vẫn chưa có cà phê và tôi tự hỏi vì sao lâu quá như vậy? Tôi mở cửa, đi vào hành lang nối liền nơi tôi làm việc tới một cầu thang xoáy ốc ở mé dưới là căn phòng nhỏ của người phục vụ.
Lưng chừng cầu thang có một bực thềm, với một hành lang khác thẳng góc với hành lang này.
Cái hành lang thứ hai, qua một cầu thang nhỏ, dẫn tới một cánh cửa dành cho nhân viên phục vụ hoặc những viên chức vào từ phố Charles.Tôi xuống cầu thang và thấy người phục vụ ngủ vùi trong phòng; ấm nước đặt trên ngọn đèn cồn sôi sùng sục, nước tràn ra cả sàn nhà.
Tôi lay ông ta thì có tiếng chuông reo phía trên đầu tôi và ông ta cũng giật mình thức giấc.- Ông Phelps, thưa ông! - Anh ta nói.- Tôi xuống để xem cà phê xong chưa.- Tôi ngủ thiếp đi, thưa ông.Ông ta nhìn tôi rồi ngước mắt nhìn lên cái chuông vẫn còn kêu vang, sau cùng ông nói:- Ông đang ở đây, vậy ai gọi chuông?- Gọi chuông? - tôi lặp lại.
- Cái chuông nào?- Cái chuông trong văn phòng ông đó.Tôi có cảm tưởng như có một bàn tay lạnh giá bóp tim tôi.
Tôi leo lên cầu thang, nhảy từng bốn bước một, tôi chạy trong hành lang; không có ai trong văn phòng tôi cả.
Tất cả vẫn y nguyên như khi tôi bỏ ra ngoài.
Bản sao chép của hiệp ước còn đó, nhưng nguyên bản thì đã biến mất.Holmes nhỏm dậy trên ghế và xoa hai bàn tay vào nhau.- Vậy lúc đó ông làm gì? - Holmes hỏi.- Tôi đoán rằng kẻ trộm đã lẻn vào qua ngả cửa nhỏ và lối cầu thang thứ hai.
Nếu không, thì tôi đã gặp y rồi.- Ông có chắc là người đó không ẩn nấp trong văn phòng hoặc trong hành lang chứ?- Không thể nào được? Ngay đến một con chuột cũng không thể ẩn mình trong văn phòng tôi hoặc trong hành lang.
Không có một chỗ nào để nấp cả.- Cám ơn, xin ông tiếp tục.- Bấy giờ người phục vụ cũng đã chạy lên.
Chúng tôi cùng chạy bổ vào hành lang thứ hai và tuột xuống cầu thang chật hẹp trổ ra phố Charles.
Bên dưới, cánh cửa đó đóng lại nhưng không khóa.
Chúng tôi mở cửa và chạy ra ngoài.
Lúc đó tháp chuông nhà thờ điểm 3 tiếng: 10 giờ thiếu 15.- Chi tiết này hết sức quan trọng - Holmes nói và ghi vội vào cổ tay áo anh.“Đêm đó trời tối, và có một cơn mưa nhỏ.
Không thấy bóng một ai, nhưng ở cuối phố Charles, xe cộ vẫn đi lại nườm nượp như mọi ngày.
Chúng tôi chạy trên vỉa hè, tới góc đường, gặp một cảnh sát đang đứng gác.- Vừa xảy ra một vụ trộm - Tôi kêu lên với ông ta - Một tài liệu quan trọng vừa bị đánh cắp tại Bộ ngoại giao.
Ông có thấy người nào đi ngang qua đây không?- Tôi đứng gác ở đây đã 15 phút và chỉ thấy có mỗi một người đi qua: một bà to lớn, luống tuổi, đầu choàng khăn san.- Đó là bà vợ tôi - Người phục vụ vội nói - Không có một ai khác đã đi qua đây sao?- Không một ai.- Thế thì kẻ trộm hẳn đã bỏ trốn qua đầu bên kia - người phục vụ kêu lên, sau khi kéo vào tay áo tôi.Nhưng điều đó không làm tôi hài lòng, và sự nài nỉ lại càng làm cho tôi thêm hồ nghi.- Bà ấy đi lối nào? - Tôi hỏi.- Tôi không biết, thưa ông.
Tôi chỉ thấy bà ấy đi ngang qua, đi rất nhanh - Người cảnh sát báo cáo.- Bao lâu rồi?- Ồ, chưa lâu lắm.- Năm phút?- Không tới năm phút đâu.- Ông chỉ phí thì giờ - Người phục vụ kêu lên – Và mỗi một phút là đáng kể.
Tôi đã nói với ông rằng vợ tôi chẳng liên can gì đến vụ này hết.
Tốt hơn chúng ta nên tới đầu phía đằng kia.
Nếu ông không đi, thì tôi đi.Nói xong, ông ta bỏ chạy về hướng ngược lại.
Nhưng tôi đã bắt kịp ngay và tôi nắm lấy cổ tay ông ta.- Nhà ông ở đâu?- Số 16 đường Ivy Lance ở Brixton.
Nhưng thưa ông Phelps, ông hãy tới đầu phố bên kia để thử xem chúng ta có biết được điều gì chăng.Cùng với người cảnh sát, chúng tôi chạy lại đầu đằng kia.
Nhưng chúng tôi chỉ thấy đường phố chật ních một dòng lưu thông dày đặc.
Những người qua đường hối hả, tìm chỗ trú mưa.
Chẳng có những người thơ thẩn đi chơi rong để chúng tôi có thể hỏi thăm.Thế là chúng tôi quay trở lại Bộ.
Lùng khắp cầu thang và hành lang, nhưng không có kết quả.
Cái hành lang dẫn tới văn phòng tôi có lót một tấm thảm bằng vải nhựa.
Chúng tôi đã quan sát kỹ lưỡng nhưng chúng tôi không tìm thấy một dấu chân nào!”- Trời mưa suốt buổi tối đó?- Trời mưa lúc 7 giờ.- Thế thì tại sao người đàn bà vào trong văn phòng ông lúc 9 giờ mà lại không để lại các dấu bùn?- Tôi sung sướng thấy ông nhấn mạnh trên điểm đó.
Ngay lúc đó nó cũng đã làm tôi chú ý.
Nhưng mấy bà quét dọn trong nhà có thói quen khi tới Bộ, thường tháo giày ra trong căn phòng nhỏ của người phục vụ để thay bằng đôi giày vải nhẹ.- Thế là rõ rồi.
Vậy là không có dấu vết nào cả trong lúc bên ngoài trời vẫn có mưa.
Sau đó ông làm gì?- Chúng tôi quan sát văn phòng.
Không có một lối cửa bí mật nào, còn các cửa sổ thì cao hơn mặt đất tới 30 feet.
Vả chăng cả hai cửa sổ đều đã đóng kín từ bên trong.
Tôi dám đem mạng sống mà đánh cá rằng kẻ cắp đã lẻn qua ngả cửa chính.- Thế còn lò sưởi?- Không dùng đến.
Sợi dây giật chuông treo ngay bên phải bàn giấy để với lấy nó.
Nhưng tại sao một kẻ phạm tội lại muốn giật chuông? Điều này quả thật khó hiểu.- Sau đó thì ông làm gì? Các ông đã quan sát căn phòng, thử xem kẻ lén nhập có để lại dấu vết nào không? Không có tàn thuốc, hoặc một cái bao tay mà y có thể đánh rơi, hoặc một cây trâm cài tóc, hoặc bất cứ một cái gì đó.- Hoàn toàn không có một cái gì hết.- Không có cái mùi gì sao?- Chúng tôi không nghĩ tới điều này.- Một mùi thuốc hút có thể giúp chúng ta nhiều trong cuộc điều tra.- Tôi không hút thuốc.
Cho nên nếu có một mùi thuốc ắt hẳn tôi đã ngửi thấy.
Không, tuyệt đối không có một dấu vết nào.
Cái việc xác định duy nhất là vợ người phục vụ hối hả rời khỏi hiện trường.
Người cảnh sát và tôi đều đồng ý là cần phải tóm lấy người đàn bà đó, trước khi bà ta tẩu tán tài liệu.Trong thời gian đó, Scotland Yard đã được báo động.
Thám tử Forbes đã tới ngay sau đó và nắm lấy nội vụ với lòng hăng hái nhất.
Chúng tôi mướn một cỗ xe ngựa và nửa giờ sau tới địa chỉ đã được biết.
Một cô gái ra mở cửa: đó là con gái lớn của bà Tangey.
Mẹ cô chưa về tới.
Cô đưa chúng tôi vào trong căn phòng phía trước để chờ bà.Mười phút sau, có tiếng gõ cửa.
Và lúc đó chúng tôi đã mắc phải lỗi lầm nghiêm trọng.
Thay vì chúng tôi ra mở cửa thì chúng tôi lại để cho cô gái làm việc đó.
Chúng tôi nghe cô nói: “Mẹ ơi, có hai ông đang đợi mẹ”.
Liền đó, chúng tôi nghe tiếng những bước chân bước vội ngoài hành lang.
Forbes đã mở cánh cửa ra và cả hai chúng tôi đều nhào về phía căn phòng ở cuối nhà bếp, nơi mà người đàn bà đã tới trước chúng tôi.
Bà ấy nhìn chằm chặp vào chúng tôi với cặp mắt ngờ vực, rồi bất chợt bà ấy nhận ra tôi và hết sức ngạc nhiên.- Nhưng...!Nhưng đây là ông Phelps ở Bộ Ngại giao mà!- Vậy bà tưởng chúng tôi là ai, khi bà bỏ chạy? - Người đi cùng với tôi hỏi bà.- Tôi cứ tưởng các ông là cảnh sát.
Chúng tôi đang gặp khó khăn với một nhà buôn.- Chúng tôi tin rằng bà đã lấy một tài liệu quan trọng ở Bộ ngoại giao và vội vã vào đây để giấu nó.
Bà phải đi về trụ sở của Scotland Yard.Bà ta phản đối và kháng cự, nhưng uổng công.
Một cỗ xe ngựa lớn được gọi đến và cả chúng tôi lên xe.
Trước đó chúng tôi quan sát khắp gian bếp, đặc biệt là cái lò, để xem bà ta có tẩu tán tài liệu trong thời gian ngắn ngủi chỉ có mình bà ở trong bếp.
Không có dấu vết tàn tro hoặc mẩu giấy nào.
Ngay khi về tới Scotland Yard, bà ta được giao cho một nữ cảnh sát.
Thời gian chờ đợi cuộc khám xét dường như dài bất tận: tim tôi như hấp hối.
Sau chót, người nữ cảnh sát tới báo cáo rằng bà không mang theo cái gì trong người.Lần đầu tiên trong đời, tôi thấy hiện ra một nỗi khủng khiếp.
Cho đến lúc đó, tôi vẫn tin chắc là mình sẽ thâu lại được bản hiệp ước.
Nhưng giờ đây chẳng còn gì để làm nữa.
Nó thật là thê thảm.
Thưa ông Holmes, cậu Watson sẽ cho ông biết là hồi còn đi học, tôi là một đứa bé nhạy cảm, dễ kích động.
Tôi nghĩ tới cậu tôi, tới nỗi nhục nhã mà tôi sắp bắt ông phải hứng chịu, tôi phải hứng chịu và tất cả những ai thân cận với tôi đều phải liên quan.

Tôi không biết điều gì đã xảy đến với tôi.
Dường như thần kinh tôi bị kích động quá mãnh liệt.
Tôi còn nhớ một cách mơ hồ rằng một toán nhân viên cố tìm cách làm cho tôi bình tĩnh lại.
Một người trong toán đó đã dẫn tôi ra ga và đưa tôi về đây.
Mẹ tôi tan nát cõi lòng vì buồn phiền.
Anh bạn Joseph đã bị tống ra khỏi căn phòng xinh đẹp này để nó được biến thành bệnh xá.
Trong 9 tuần, tôi cứ nằm đây trong cơn mê sảng, bị giày vò bởi chứng sốt viêm não.
Nếu không có cô Harrison và ông bác sĩ đã tận tình chăn sóc thì chắc tôi đã chết rồi.
Cô là người điều dưỡng ban ngày.
Ban đêm một nữ điều dưỡng chuyên nghiệp khác thức chanh chừng tôi.
Dần dà trí nhớ trở lại với tôi.
Việc đầu tiên tôi làm là đánh điện cho ông Forbes.
Ông ta tới đây, nói rằng vẫn chưa có một mấu chốt nào được phát hiện.
Người phục vụ và bà vợ đã bị thẩm vấn đến cùng vẫn không đem la5i một ánh sáng nhỏ nhoi nào.
Thế là những mối nghi ngờ được chuyển sang Gorot, là người đã làm việc đến khuya hôm đó ở văn phòng.
Việc anh ta ở lại Bộ và cái tên gốc Pháp của anh ta là hai điểm duy nhất có thể làm anh ta bị nghi ngờ.
Nhưng rõ ràng tôi chỉ ghi chép khi anh ta đã ra về.
Rốt cuộc người ta chẳng tìm ra được cái gì và nội vụ dừng lại ở đó.
Vậy là tôi hướng về ông, thưa ông Holmes.
Ông là nguồn hy vọng cuối cùng của tôi.
Nếu ông không thành công thì danh dự và sự nghiệp của tôi vĩnh viễn sụp đổ.Bị kiệt sức vì câu chuyện kể dài, người bệnh lại nằm xuống Người nữ tá cho anh uống một thứ thuốc nào đó.
Holmes vẫn ngồi yên, đầu ngả ra đằng sau, hai mắt nhắm nghiền lại để tập trung tư tưởng.
Sau cùng anh nói:- Bản tường trình của ông thật quá minh bạch.
Tuy nhiên có một điểm mà tôi cho là rất quan trọng.
Ông có nói với bất cứ ai về việc ông được giao phó cho làm công việc đ1o không?- Tôi không nói với ai cả.- Ngay với cô Harrison?- Không.
Tôi không trở về Working trong khoảng thời gian từ lúc nhận được lệnh tới lúc bắt đầu ghi chép.- Không một ai tình cờ gặp ông?- Không một ai.- Có ai trong những thành viên thuộc gia đình ông lại biết con đường đi tới văn phòng ông không?- Ồ, có.
Tất cả đều biết.- Nếu ông không nói với người nào về bản hiệp ước, thì những câu hỏi đó quả là thừa.- Tôi đã không nói điều gì, với bất cứ ai!- Ông biết gì về người phục vụ.- Chỉ biết ông ta là cựu quân nhân.- Trung đoàn nào?- Ồ, người ta nói với tôi...!Coldstream Guards!- Cám ơn.
Tôi sẽ được Forbes cho biết những chi tiết.
Nhà cầm quyền thu thập tài liệu giỏi nhưng không sử dụng chúng theo cách tốt nhất.Anh đi từ bên giường ra khuôn cửa sổ mở rộng và nâng lên một bông hoa đã rủ, chiêm ngưỡng nét hài hòa của màu đỏ và màu xanh.- Tất cả những thực phẩm đều thực sự cần thiết cho đời sống chúng ta.
Nhưng đóa hoa hồng này là một món xa hoa.
Hương thơm và sắc màu của nó là một sự tô điểm cho cuộc sống.
Chính lòng nhân từ của Thượng đế đã tạo cho con người những cái dư thừa ấy, và vì thế chúng ta phải hy vọng nhiều nơi những đóa hoa.Phelps và cô y tá nhìn Holmes với nét mặt đầy vẻ ngạc nhiên và thất vọng.
Holmes đã đắm chìm vào mơ mộng và bông hồng trên tay.
Sau vài phút im lặng, cô thiếu nữ chen vào.- Ông có một phương cách nào để giải đáp cái bí ẩn này không, thưa ông Holmes? - Cô hỏi với một thoáng chua chát trong giọng nói.- Ồ, điều bí ẩn à? - Holmes lặp lại khi bất thình lình bị lôi trở về với thực tại - Quả thật đây là một vấn đề rắc rối, nhưng tôi sẽ chú tâm đến.
Tôi sẽ thông báo cho cô biết.- Ông có thấy một dấu vết nào không?- Quý vị đã cho chúng tôi biết tới 7 vấn đề.
Nhưng tôi phải kiểm tra lại chúng, trước khi có thể bày tỏ ý kiến.- Ông có nghi ngờ ai không?- Tôi nghi...- Ai?-...!Rằng tôi đã rút ra những kết luận của mình một cách quá nhanh.- Vậy thì ông hãy trở lại London và kiểm tra lại chúng.- Lời khuyên của cô thật là chí lý, thưa cô Harrison.
- Holmes nói khi đứng lên.
- Watson, tôi tin rằng chúng ta chẳng có thể làm gì khá hơn.
Ông Phelps, ông đừng có quá hy vọng.
Vấn đề rất là rối rắm.- Tôi sẽ sống trong cơn sốt cho tới lúc được gặp lại ông.
- Nhà ngoại giao kêu lên.- Thế thì ngày mai tôi sẽ trở lại bằng cùng một chuyến tàu.
Nhưng rất có thể là bản tường trình của tôi sẽ không mấy lạc quan.- Khi được biết là có người đang cố làm một cái gì đó, tôi có thêm một chút khí lực.
Nhân đây, tôi vừa nhận được thư của Huân tước Holhurst.- Thế à? Ông ta nói gì vậy?- Một lá thư lạnh nhạt, nhưng không khô khan.
Ông lặp lại là vụ này có tầm quan trọng hàng đầu và thêm rằng ông sẽ không ký một quyết định nào về tương lai của tôi trước khi tôi được bình phục và có khả năng để sửa chữa cái tai họa do tôi gây ra.- Vậy thì, đó là người biết điều và đầy lòng nhân hậu - Holrnes nói - Ta đi thôi, Watson, chúng ta còn có cả một ngày để làm việc.Ông Joseph tiễn chúng tôi ra ga và ngay đó chúng tôi lên tàu.
Holmes chìm đắm trong suy tư sâu lắng.
Anh chỉ mở miệng khi tới vùng phụ cận London.- Anh chàng Phelps không uống rượu chứ?- Tôi nghĩ là không.- Tôi cũng vậy.
Nhưng cần phải tính đến mọi tình huống bất trắc có thể xảy ra.
Anh chàng đó đang lún mình trong những làn nước thật sâu, và tất cả vấn đề là liệu chúng ta có thể kéo anh ta lên bờ được chăng.
Anh nghĩ sao về cô Harrison?- Cô là người có cá tính riêng.- Đúng, nhưng hoặc là một cá tính hướng về điều thiện, hoặc là tôi bị lầm to.
Cô ta và người anh là con của một người thợ cả xưởng rèn ở bên Northumberland.
Phelps đính hôn với cô trong một chuyến đi vào mùa đông năm ngoái và cô đã cùng anh mình tới đây để được giới thiệu với gia đình bên chồng.
Rồi thì tai họa nổ ra và cô ở lại để chăm sóc cho hôn phu, trong lúc ông anh Joseph, thấy mình được chăm chút một cách đầy đủ, nên cũng ở lại luôn.
Anh thấy đó, có lúc tôi làm vài cuộc điều tra hoàn toàn biệt lập.
Nhưng ngày hôm nay chúng ta đi tìm...- Các bệnh nhân của tôi.- Ồ, nếu anh thấy những công việc của anh lại lý thú hơn thì...!- Holmes nói với một giọng trách cứ.- Tôi định nói với anh rằng các bệnh nhân của tôi có thể không cần đến tôi trong hai hay ba ngày, bởi vì lúc này đang mùa ít việc.- Tuyệt vời! - Anh kêu lên, lấy lại tính khí vui vẻ - Thế thì chúng ta cùng nhau chăm lo cái vụ này.
Tôi nghĩ là khởi đầu chúng ta cần phải gặp Forbes để có những chi tiết mà chúng ta cần biết.
Rồi chúng ta sẽ biết cần tấn công theo chiều hướng nào.- Anh đã nói là có một dấu vết?- Chúng ta có nhiều dấu vết.
Nhưng sau cuộc điều tra, ta sẽ kiểm tra lại giá trị của các điểm đó.
Vụ án khó giải thích nhất, là vụ án được thực hành không mục đích.
Vụ án này ở đây có một mục đích.
Nó đưa lại lợi ích cho ai? Có ông đại sứ nước Pháp này, ông đại sứ nước Nga này, và có cả người trả giá cao hơn hai ông đại sứ đó, và còn có huân tước Holdhurst nữa.- Huân tước Holdhurst?- Thật không tưởng tượng nổi một chính khách bị rơi vào hoàn cảnh như thế mà lại không tiếc nuối về sự biến mất của một tài liệu quan trọng đến nhường đó.- Nhưng huân tước Holdhurst là một chính khách có một quá khứ khả kính.- Nhưng chúng ta không thể chỉ mới thoạt nhìn mà gạt bỏ nó.
Ngày hôm nay chúng ta sẽ tới đó, để xem ông nói với chúng ta điều gì.
Trong lúc chờ đợi, tôi đã cho phát động cuộc điều tra rồi.- Thế à?- Phải.
Từ ga Working tôi đã đánh hai bức điện cho các tờ báo ở London.
Lời nhắn tin này sẽ được đăng tải trên các báo phát hành vào chiều nay.Anh đưa cho tôi một tờ giấy xé ra từ cuốn sổ tay.
Trên đó được viết bàng bút chì: “Thưởng 10 bảng cho người nào biết số xe của cỗ xe ngựa đã đổ một người khách xuống cổng hoặc gần cổng Bộ ngoại giao trên phố Charles, vào hồi 10 giờ kém 15 đêm 23 tháng 5.
Trả lời về 221B, phố Baker”.- Kẻ trộm đi xe ngựa đến à?- Nếu ông Phelps không lầm lẫn khi khai rằng không có một chỗ ẩn nấp nào trong văn phòng cũng như ngoài hành lang thì người khách tất phải từ bên ngoài vào.
Nếu người đó tới vào một đêm ẩm ướt mà không để lại một vết chân nào trên vải nhựa lót nhà (được quan sát vài phút sau khi y đi qua), thì chắc chắn là y đã tới bằng xe ngựa.- Điều đó có thể chấp nhận được.- Có thể dấu vết này sẽ dẫn chúng ta đến một nơi nào đó.

Nhưng, còn có hồi chuông, chi tiết lố lăng nhất trong vụ này.
Tại sao y lại gọi chuông? Có phải tên trộm làm thế để tỏ thái độ anh hùng? Hoặc có một ai khác đi cùng với kẻ trộm đã giật chuông để ngăn chặn vụ trộm? Hoặc việc đó chỉ là ngẫu nhiên? Hoặc đó là...!- Holmes lại rơi vào trạng thái suy tư thầm lặng.
Nhưng tôi thấy dường như có một giả thiết mới bất chợt hình thành trong óc anh.Chúng tôi xuống tàu vào hồi 3 giờ 20.
Sau khi đã nuốt vội vàng một miếng ở quầy ăn nhà ga, chúng tôi đi thẳng tới Scotland Yard.
Forbes là một người thấp nhỏ, gương mặt thông minh và những đường nét kiên quyết, nhưng kém dễ thương.
Cuộc tiếp xúc thật lạ lùng và thái độ của ông còn lạ lùng hơn nữa khi ông được biết mục đích chuyến viếng thăm của chúng tôi.- Đã từ lâu tôi biết phương pháp làm việc của ông, thưa ông Holmes - ông ta nói với một giọng mỉa mai cay độc - Ông luôn luôn sử dụng những tin tức mà cảnh sát cung cấp cho ông và rồi tìm cách tự mình kết thúc vụ án để làm mất uy tín của những cơ quan công quyền.- Trái lại - Holmes đáp - Trong 53 vụ, tên tôi chỉ xuất hiện có 4 lần, và cảnh sát đã lấy về phần mình 49 vụ.
Tôi không trách ông vì ông chưa biết đến điều đó, bởi lẽ ông còn trẻ và thiếu kinh nghiệm.
Nhưng nếu như ông muốn nổi danh trong cái vụ mới này, ông cần phải cộng tác với tôi, chớ không phải chống lại tôi.- Tôi không mong gì hơn là có được một vài thành tích - ông thanh tra thay đổi giọng nói - Cho tới nay, thật sự tôi không thâu đạt được chút gì.- Ông đã áp dụng những biện pháp nào?- Khi theo dõi ông Tangey, chúng tôi biết ông ấy là một người dũng cảm và rất tốt.
Nhưng bà vợ thì chẳng ra gì.
Tôi có cảm tưởng là bà ấy biết rất nhiều, nhưng chẳng muốn nói ra.- Ông cũng cho theo dõi bà ấy chứ?- Phải.
Bà ấy uống rượu, và nhân viên của chúng tôi đã hai lần ngồi bên bà khi bà đã quá chén, nhưng cũng không moi ra được điều gì.- Những kẻ môi giới đã tới nhà họ phải không?- Phải, nhưng họ đã thanh toán cái món nợ cho nhà buôn xong rồi.- Tiền do đâu mà có?- Tiền lương hưu của ông chồng.
Họ chẳng có vẻ gì là có tiền cả.- Bà ta giải thích ra sao về cú chuông gọi của ông Phelps kêu đưa cà phê lên?- Bà nói rằng chồng bà rất mệt và bà muốn làm đỡ cho chồng.- Điều đó phù hợp với việc ít lâu sau người chồng ngủ vùi trong phòng.
Vậy là chẳng có gì chống lại họ, ngoại trừ tính nết của bà vợ.
Ông có hỏi tại sao bà hối hả ra về trong đêm tối đó?- Bà đã ra về muộn hơn ngày thường và muốn trở về nhà ngay.- Ông có cho bà ta biết ông và ông Phelps đã đi sau bà ta tới 20 phút mà lại đến nhà trước bà không?- Bà ta giải thích rằng đi xe ngựa phải nhanh hơn đi bộ.- Bà ta có giải thích cái lý do đã khiến cho bà ta ngay khi vừa về tới nhà đã chạy vội vào trong bếp không?- Tiền để trả nợ nằm trong bếp.- Ít ra thì bà có câu trả lời cho mọi chuyện.
Ông có hỏi bà ta xem, khi ra khỏi trụ sở Bộ, bà có gặp ai không, hoặc có thấy ai thơ thẩn bên phía phố Charles không?- Bà chỉ trông thấy có người cảnh sát thôi.- Vậy thì tôi thấy ông đã thẩm vấn bà ta rất kỹ càng! Thế ông còn làm những gì khác?- Nhân viên Gorot đã được theo dõi trong suốt 9 tuần qua, nhưng không có kết quả gì.
Không có gì chống lại ông ta.- Và còn gì nữa?- Nói thật, chúng tôi chẳng có gì để mà tiến hành.- Ông nghĩ gì về cái chuông trong lúc ông Phelps ở trong phòng của người phục vụ?- Tôi xin thú thật là tôi còn chưa hết ngạc nhiên.
Phải là một kẻ to gan lớn mật mới vừa ăn trộm vừa báo động.- Đúng, thật là kỳ cục! Tôi xin cảm ơn ông về tất cả những chỉ dẫn đó.
Ta đi thôi, Watson.- Bây giờ chúng ta đi đâu? - Tôi hỏi khi đã ra bên ngoài.- Chúng ta tới huân tước.Chúng tôi gặp may: Huân tước Huldhurst vẫn còn ở trong văn phòng ông.
Holmes cho trình danh thiếp và ngay đó chúng tôi được mời vào.
Nhà chính khách đón tiếp chúng tôi với vẻ mặt lịch sự.
Ông mời chúng tôi ngồi trong hai ghế bành sang trọng kê hai bên lò sưởi.
Đứng trên tấm thảm giữa hai chúng tôi, ông có một dáng thật đẹp với thân hình cao mảnh, bộ mặt nhọn và trầm tư.- Tên ông đối với tôi rất quen thuộc, thưa ông Holmes? - ông cười nói - Và đương nhiên tôi không thể làm như không biết lý do của chuyến viếng thăm này.
Nhưng tôi muốn được biết ông hành động vì lợi ích của ai, nếu như tôi có thể tự cho phép đặt ra với ông câu hỏi đó.- Vì lợi ích của ông Percy Phelps.- A! Vì đứa cháu của tôi ông thừa biết rằng tôi rất thích câu: Luật pháp không chừa bất cứ ai.- Nhưng nếu tôi tìm ra tập tài liệu đó?- A! Vấn đề sẽ lại khác hẳn!- Có một hoặc hai câu hỏi mà tôi mong muốn được đặt ra với huân tước!- Tôi sẽ sung sướng được thông báo cho ông điều gì tôi có thể nói, trong phạm vi quyền hạn của tôi.- Có phải ngài đã ban những chỉ thị sao chép bản văn tại gian phòng này.- Phải.- Thế thì không một ai có thể nghe được lời ngài?- Phải.- Ngài có nói với một người nào đó rằng ngài có ý định chép lại bản hiệp ước không?- Không.- Ngài tuyệt đối tin chắc như vậy chứ?- Tuyệt đối.- Thế thì, bởi vì ngài không bao giờ nói đến, bởi vì ông Phelps không bao giờ nói đến, bởi vì không một ai ngoài hai cậu cháu ngài biết được, nên sự có mặt của kẻ trộm trong văn phòng là hoàn toàn do ngẫu nhiên.
Kẻ đó đã thấy mình bỗng nhiên gặp cơ may.
Và y đã lấy trộm.Nhà chính khách mỉm cười nói:- Điều đó đã vượt khỏi phạm vi của tôi.Holmes suy nghĩ trong một lát:- Theo chỗ tôi biết, ngài e sợ rằng sự phổ biến bản hiệp ước sẽ kéo theo nhiều hậu quả trầm trọng.Ông bộ trưởng sa sầm nét mặt:- Đúng thế.- Nhưng những hậu quả đó chưa xảy ra?- Chưa.- Nếu bản hiệp ước đã lọt tới Bộ ngoại giao Pháp hoặc Nga thì hẳn là ngài đã nghe thấy tiếng vọng?- Hẳn là như thế - Huân tước nhăn mặt, nói.- Gần 10 tuần lễ đã trôi qua mà ngài vẫn còn chưa nghe thấy một động tĩnh nào.
Vậy phải chăng vì một lý do nào đó, bản hiệp ước vẫn chưa đến đó?Huân tước nhún vai:- Chúng ta không thể tin rằng tên ăn trộm đem bản hiệp ước về nhà rồi đóng khung treo lên tường.- Có thể là y đợi một cuộc đấu giá.- Nếu y đợi quá lâu thì y sẽ chẳng còn được cái gì.
Trong vài tháng, bản hiệp ước sẽ không còn gì là bí mật cả.- Phải chăng tên trộm đã đột nhiên ngã bệnh.- Một cơn sốt viêm não, chẳng hạn? - Nhà chính khách hỏi, phóng lên người Holmes một tia nhìn sắc sảo.- Tôi đã không dám nói như thế - Holmes điềm tĩnh trả lời - Giờ đây, thưa ngài, chúng tôi đã làm ngài tốn nhiều thì giờ, và chúng tôi xin từ giã.- Tôi xin cầu chúc ông tất cả sự thành công, cho dù kẻ phạm tội là ai? - ông Bộ trưởng nói khi tiễn chúng tôi ra cửa.- Một cá tính cao quý! Nhưng ông ấy phải tranh đấu để bảo vệ cương vị mình.
Ông ấy chẳng giàu có gì cả và có nhiều việc phải làm.
Chắc hẳn anh đã thấy là đôi giày của ông đã phải thay đế.
Anh Watson, anh hãy trở lại với công việc của anh, nhưng nhớ trở lại Working vào ngày mai.Sáng hôm sau, tôi đi cùng anh xuống Working.
Anh cho tôi biết là anh không nhận được hồi âm cho lời nhắn tin trên các tờ báo và anh cũng chẳng có gì để cho tôi biết thêm.Chúng tôi gặp lại Phelps, anh ta đã khá hơn buổi tối hôm trước, đã có thể đứng lên được.- Ông có tin gì mới không? - Phelps hỏi ngay tức khắc.- Như đã tiên liệu bản báo cáo của tôi là tiêu cực - Holmes đáp.- Nhưng ông không nản chí chứ?- Không.- Nếu chúng ta kiên trì thì sự thật sẽ thắng.
– Cô Harrison nói.- Ở đây, chúng tôi có nhiều điều để nói với ông hơn - Phelps nói khi ngồi xuống trường kỷ.- Tôi hy vọng ông đã có tin gì mới.- Chúng tôi đã gặp một biến cố...Gương mặt Phelps trở thành rất nghiêm trọng và ở đằng sau tia nhìn của anh, là sự sợ hãi.- Tôi bắt đầu tin rằng tôi là mục tiêu của một âm mưu quỷ quái nào đó.- A! - Holmes kêu lên.- Điều đó khó mà tin nổi, bởi vì tôi không có kẻ thù nào.
Tuy nhiên, sau đêm qua, tôi đã đi tới một kết luận như thế.- Mong ông kể cho nghe.- Trước hết, đó là đêm đầu tiên không có người canh chừng trong phòng tôi.
Tôi cảm thấy mình khoẻ mạnh đến mức không còn cần đến cô y tá nữa.
Tuy nhiên, tôi không tắt đèn trong khi ngủ.
Vào khoảng 2 giờ sáng, tôi đang ngủ thì bị đánh thức bởi một tiếng động nhẹ.
Một tiếng động giống như tiếng con chuột gây ra khi nó gặm tấm ván.
Tôi nằm yên để lắng nghe, với cảm tưởng đó chỉ là một con chuột nhắt.
Rồi tiếng động lại mạnh hơn và từ của sổ vang lên một tiếng động gọn của kim khí.
Tôi ngồi dậy.
Chẳng còn nghi ngờ gì nữa: một người nào đó đang cố nhét một dụng cụ qua khe hở giữa các khung của và cái tiếng động lớn là do then móc cửa sổ bị đẩy ra.Trong 10 phút, tôi không nghe thấy gì hơn: tựa hồ như người ta muốn kiểm tra xem tiếng động có đánh thức tôi dậy không.
Rồi một tiếng kêu cọt kẹt và cánh của mở ra từ từ.
Tôi không biết cách tự chủ để chờ xem sự việc ra sao, nên đã nhảy ra khỏi giường.
Một người đàn ông ngồi xổm bên khuôn cửa sổ.
Tôi không nhìn rõ y vì y chuồn đi như một tia chớp, một tấm áo choàng che kín phần dưới mặt y.
Một điều mà tôi tin chắc, là trong tay y có cầm một con dao dài.- Thế rồi sau đó ông làm gì?- Tôi định gọi chuông và đánh thức cả nhà dậy.
Nhưng chuông thì đặt trong bếp còn các gia nhân thì ngủ tuốt trên cao.
Tôi la lên.
Joseph chạy xuống và anh báo động cho những người còn lại trong nhà.
Joseph và người hầu phòng tìm thấy những dấu chân trong cái bồn hoa ở mé dưới cửa sổ, nhưng thời tiết khô ráo của mùa này đã khiến họ không còn theo được dấu vết trên bãi cỏ.
Tuy nhiên có một chỗ trên hàng rào gỗ dọc theo con đường là nơi có những dấu vết.
Họ cho rằng có ai đó đã nhảy qua và đã làm cho hàng rào bị hư.
Tôi chưa báo với cảnh sát địa phương, bởi vì tôi mong được biết ý kiến ông trước đã.Câu chuyện kể của Phelps đã tạo ra một tác dụng khác thường nơi Holmes.
Anh đứng lên khỏi ghế và đi đi lại lại trong phòng trong một trạng thái bị kích động.- Hoạ vô đơn chí! - Phelps cười, kết luận.- Ông có thể đi dạo một vòng quanh nhà với tôi được chăng? - Holmes nói.- Tôi rất mong được hưởng chút nắng trời.
Joseph sẽ cùng đi.- Và cả em nữa - cô Harrison nói.- Cô cứ ngồi ngay tại cái chỗ mà cô đang ngồi đây - Holmes kêu lên.Cô thiếu nữ ngồi xuống, bất mãn.
Anh cố nhập bọn, và bốn người chúng tôi ra khỏi nhà.
Chúng tôi đi dọc theo bãi cỏ để tới khuôn cửa sổ.
Quả thật ở đó có những dấu chân trên bồn hoa, nhưng những dấu đó đã bị làm rối và không còn rõ nữa.
Holmes cúi nghiêng xuống trong chốc lát rồi đứng lên và nhún vai:- Chẳng ai rút ra từ đây dược một cái gì! Chúng ta hãy đi quanh nhà để xem vì sao căn phòng này lại được chọn lựa.- Căn phòng được nhìn thấy rõ hơn từ ngoài đường - ông Joseph gợi ý.- À phải, đương nhiên ở đây có một cánh cửa ắt hẳn hắn định cạy phá.
Cửa này dùng để làm gì?- Đây là lối vào của những người giao hàng, ban đêm được khóa lại.- Trước đây đã có lần nào báo động tương tự không?- Chưa bao giờ - Phelps đáp.- Trong nhà ông có cất giữ những bát đĩa hoặc đồ dùng bằng bạc khiến cho kẻ trộm dòm ngó chăng?- Chẳng có món đồ đắt tiền nào cả.Holmes đi dạo, tay đút trong túi, và dáng vẻ vô tư lự đó hoàn toàn trái ngược với các thói quen của anh.- Nhân đây, - anh nói với Joseph, - ông đã tìm ra một chỗ mà từ đó kẻ trộm đã leo lên hàng rào.
Chúng ta tới đó coi qua?Người thanh niên dẫn chúng tôi đến một nơi mà thanh trên của hàng rào đã bị nứt rạn.
Một mẩu gỗ nhỏ hãy còn vướng trên đó.
Holmes rút mẩu gỗ ra và quan sát kỹ lưỡng.- Ông tin là cái này mới có từ đêm qua? Tôi có cảm tưởng là nó có từ lâu rồi, phải thế không?- Rất có thể là như ông nói.- Tôi không thấy nơi nào mà một ai đó lại nhảy từ phía bên kia sang.
Không, chúng ta không thu được một tin tức nào ở đây: Hãy trở về phòng để bàn chuyện.Phelps đi rất chậm và vịn vào cánh tay người anh vợ tương lai.
Holmes băng thật mau qua bãi cỏ và chúng tôi tới khuôn cửa sổ trước hơn hai người kia.- Thưa cô Harrison - Holmes nói với một giọng nghiêm trọng - Cô phải ở lại đây suốt ngày, không được rời khỏi phòng một giây phút nào cả.
Việc này rất quan trọng.- Chắc chắn rồi, bởi vì ông muốn thế, thưa ông Holmes - Cô thiếu nữ trả lời, vẻ ngạc nhiên.- Khi đi ngủ, cô hãy khóa cửa phòng từ bên ngoài và cô hãy cất giữ chìa khóa.
Cô hứa với tôi sẽ làm như thế chứ?- Nhưng còn Phelps...- Anh ấy sẽ đi London cùng với chúng tôi.- Và ông buộc tôi phải ở lại nơi đây?- Vì anh ấy.
Cô giúp cho anh ấy.
Mau lên! Hãy hứa đi.Cô gật đầu vào lúc hai người kia đi tới ngang tầm chúng tôi.- Tại sao em lại cứ phiền muộn trong căn phòng đó, Annie? - Anh cô kêu lên - Hãy đi dạo một vòng dưới nắng đi.- Không, cám ơn Joseph.
Em hơi bị nhức đầu.
Phòng này lại mát mẻ và thoải mái nên em thích lắm.- Giờ đây ông đề nghị điều gì, thưa ông Holmes? - Phelps hỏi.- Nếu ông có thể cùng đi tới London với chúng tôi thì điều đó sẽ giúp ích cho tôi rất nhiều.- Ngay tức khắc sao?- Trong vòng một tiếng đồng hồ nữa.- Tôi hoàn toàn mạnh khoẻ.
Ông sẽ yêu cầu tôi ở lại London trong đêm nay?- Tôi đang định đề nghị như vậy.- Nếu vị khách đêm qua trở lại tìm gặp tôi thì y sẽ thấy con chim đã bay rồi.
Thưa ông Holmes, ông có muốn anh Joseph cùng đi không, để chăm sóc tôi?- Ồ không! Anh bạn Watson là bác sĩ, anh ấy sẽ chăm sóc cho ông.
Chúng ta sẽ dùng bữa ở đây, sau đó chúng ta sẽ cùng đi London.Tất cả được thu xếp như anh đã đề nghị.
Cô Harrison xin lỗi không thể ra khỏi phòng.
Tôi không hiểu được cái dự định của bạn, ngoài cái việc anh muốn tách xa hai người đã hứa hôn.
Nhưng sau khi đã cùng với chúng tôi ra ga và đã đưa chúng tôi lên toa tàu rồi, Holmes báo cho chúng tôi biết là anh phải ở lại Working:- Còn có hai hoặc ba điều mà tôi muốn làm cho sáng tỏ.
Sự vắng mặt của ông, thưa ông Phelps, sẽ có một tầm lợi ích nào đó.
Anh Watson, khi về tới London, anh đưa Phelps về phố Baker và ở bên anh bạn cho tới lúc tôi trở về.
Là bạn cũ, hai anh hẳn có rất nhiều chuyện để nói với nhau.
Ông Phelps có thể ngủ trong phòng của tôi.
Tôi sẽ trở về nhà dùng bữa điểm tâm.- Nhưng còn việc điều tra của chúng ta ở London thì sao? - Phelps hỏi, cáu kỉnh.- Chuyện đó có thể đợi đến ngày mai.- Ông có thể báo cho gia đình tôi biết là tôi sẽ trở về vào tối mai - Phelps kêu lên, vào lúc con tàu chuyển bánh.- Đâu có ai trông thấy tôi ở nhà anh.

- Holmes đáp, vui vẻ vẫy tay.Phelps và tôi tán chuyện trong lúc đi đường.- Anh ấy muốn thu thập một đầu mối liên quan tới vụ trộm đêm vừa qua.
Riêng tôi, tôi không cho đó là một tên trộm bình thường.- Thế ý anh ra sao?- Có lẽ cậu sẽ nói rằng đó là do hệ thần kinh của tôi bị mệt mỏi, nhưng tôi thật sự tin rằng có một âm mưu chính trị triển khai quanh tôi và những kẻ chủ mưu lại còn muốn ám hại tôi.
Điều đó nghe ra có vẻ phi lý, nhưng cậu cứ xem sự việc thì rõ.
Tại sao kẻ trộm lại cạy phá cửa sổ một phòng ngủ trong đó không có cái gì để mà đánh cắp cả, và tại sao y lại tới với một con dao lớn?- Đó có thể chỉ là dụng cụ mà kẻ trộm dùng để cạy cửa.- Nó chính là một con dao.
Tôi đã thấy lưỡi dao lóe lên một cách rõ ràng.- Nhưng chẳng hiểu vì sao anh lại bị theo dõi với một sự ác tâm tới nhường đó!- A! Đó chính là vấn đề.- Nếu Holmes tin lời anh nói là chính xác thì anh ấy hẳn tiến được một bước lớn về sự nhận dạng kẻ đã đánh cắp bản hiệp ước về hải quân.
Thật vô lý khi giả thiết rằng anh có tới hai kẻ thù, một kẻ đánh cắp tài liệu và một kẻ muốn ám hại anh.- Nhưng ông Holmes đã nói rằng ông ấy sẽ không trở về nhà tôi.- Anh ấy chưa bao giờ hành động mà không có lý do chính đáng.
Hãy tin lời chúng tôi.Tới đó câu chuyện của chúng tôi chuyển sang những đề tài khác.Bữa đó là một ngày kiệt sức đối với tôi.
Phelps hãy còn yếu sau cơn bệnh dài ngày và nôn nóng.
Tôi cố gắng làm cho Phelps quan tâm tới những vấn đề xã hội, tất cả những cái gì có thể làm cho anh khuây khỏa, nhưng tôi chỉ uổng công.
Anh luôn luôn quay lại với bản hiệp ước bị mất.
Anh tự hỏi Holmes đang làm gì, huân tước sẽ xử trí ra sao, sáng mai chúng tôi sẽ nhận được những tin tức nào.
Đến tối, anh trở thành hoàn toàn khó chịu.- Cậu có tin ở Holmes không? - Phelps hỏi.- Anh ấy đã hoàn thành được nhiều vụ đáng kể.- Nhưng có bao giờ anh ấy làm sáng tỏ được một việc đen tối như vụ này chưa?- Ồ, có chứ?- Nhưng không có vấn đề mà những tầm lợi ích lớn lao đến thế bị lâm nguy?- Cái đó tôi không biết.
Trái lại, anh ấy đã hoạt động thay cho ba gia đình trị vì ở châu Âu trong những vụ trọng đại.- Tôi chẳng còn biết nghĩ sao nữa.
Cậu có tin là anh ấy có hy vọng không? Cậu có tin là anh ấy chắc sẽ thành công không?- Anh ấy không nói gì hết.- Dấu hiệu xấu?- Chính khi anh ấy ở trên một hướng tốt, anh mới ít nói.
Bạn thân mến ơi, sự bực dọc chẳng được việc gì.
Anh hãy đi ngủ, ngõ hầu được tỉnh táo.Bạn tôi theo lời khuyên của tôi, nhưng bản thân tôi cũng trằn trọc mãi.
Tôi đã đặt ra cả trăm câu hỏi.
Tại sao Holmes lại ở lại Working? Tại sao anh lại yêu cầu cô Harrison ở nguyên trong phòng người bệnh suốt ngày hôm đó? Tại sao anh lại không báo cho gia đình Phelps biết việc anh ở lại? Tôi hành hạ bộ óc mình cho tới khi hai mắt sụp xuống vì mệt mỏi.Tôi thức giấc vào lúc 7 giờ và tôi đi ngay sang phòng Phelps: suốt đêm qua anh không ngủ.
Câu hỏi đầu tiên của anh là chuyến trở về của Holmes.- Holmes đã hứa là Holmes giữ lời.
Và giờ giấc đối với anh ấy là giờ giấc: không sớm quá mà cũng không muộn quá.Tôi nói đúng, bởi không lâu sau lúc 8 giờ, một cỗ xe ngựa dừng lại trước nhà và bạn tôi ra khỏi xe.Đứng trên cửa sổ, chúng tôi thấy bàn tay trái anh bị quấn băng; bộ mặt anh thật u tối, nhợt nhạt.
Anh vào trong nhà, nhưng vài giây đã trôi qua, tôi mới thấy anh lên tới cầu thang.- Anh ấy có vẻ như một người bại trận? – Phelps kêu lên.Tôi buộc phải nhìn nhận là Phelps có lý.
Tôi nói:- Cuối cùng, chìa khóa của sự bí mật chắc chắn là ở đây, ở London.Phelps thốt ra một tiếng rên rỉ:- Tôi không biết chìa khóa đó là cái gì.
Nhưng tôi đã hy vọng biết bao về chuyến trở về của ông ấy.
Hôm qua tay ông ta đâu có bị băng bó? Có chuyện gì xảy ra vậy?- Anh không bị thương đấy chứ, Holmes? - Tôi hỏi, khi anh bước vào phòng khám.- Suỵt! Một vết xước do tôi vụng về mà ra.
Vụ của ông, thưa ông Phelps, là một trong những vụ hắc ám nhất mà chưa bao giờ tôi nắm trong tay.- Có vượt quá sức ông không?- Đó là một sự gian truân rất lý thú.- Chuyện gì đã xảy ra?- Để ăn điểm tâm xong đã, bạn Watson thân mến.
Tôi đoán chừng rằng không có hồi âm nào cho lời nhắn của tôi liên quan tới cỗ xe ngựa? Ừ phải, đâu cứ lần nào tấn công là cũng thắng.Bàn ăn đã dọn sẵn và bà Hudson đem trà và cà phê tới.
Holmes háu ăn, tôi tò mò, còn Phelps thì ở độ chót của sự ủ rũ- Bà Hudson quả rất khéo léo - Holmes nói khi thấy đĩa thịt gà nấu cà ri - Nghệ thuật nấu ăn của bà không được đa dạng, nhưng với tư cách là một phụ nữ xứ Scotland, bà biết thế nào là một bữa điểm tâm.
Anh có món sò đằng đó không, Watson?- Trứng chiên jambon.- Tốt, ông dùng món gì nào, ông Phelps: gà nấu cà ri, trứng hay là ông muốn tự mình chọn lấy món ăn?- Cám ơn, tôi chẳng nuốt nổi cái gì.- Ô, coi nào! Hãy dùng cái món này, để ngay trước mặt ông đó.- Xin cám ơn, tôi không thể nào ăn được!- Thế thì - Holmes nói với một cái nháy mắt tinh nghịch - ông nhường nốt món đó cho tôi chứ?Phelps mở cái vung ra và anh thốt lên một tiếng kêu.
Mặt anh trở thành trắng bệch.
Ở giữa cái liễn đựng thức ăn có một cuộn giấy nhỏ màu xám xanh.
Anh vồ lấy cuộn giấy, chăm chăm nhìn vào nó, đứng lên và múa may trong phòng.
Anh hét lên vì sung sướng.
Đoạn anh rơi xuống một ghế bành và kiệt sức.- Thôi chứ! Thôi chứ - Holmes nói khi vỗ nhẹ lên vai anh - Tôi biết ông đã mòn mỏi chờ đợi.Phelps nắm lấy bàn tay anh và hôn nó:- Chúa phù hộ cho ông! Ông đã cứu được danh dự cho tôi.- Danh dự của tôi cũng bị lâm nguy, nếu tôi thất bại trong vụ này.Phelps nhét bản tài liệu vào túi trong của áo vét.- Tôi không dám làm gián đoạn lâu hơn bữa điểm tâm của hai ông, nhưng tôi lại mong muốn được biết, ông đã thu hồi được nó như thế nào.Sherlock Holmes uống một tách cà phê và lưu ý đến món trứng chiên jambon.
Sau đó, anh đứng lên, mồi một mẩu thuốc và ngồi thoải mái trong chiếc ghế bành:- Sau khi đã tạm biệt các bạn ở nhà ga, tôi đi ngang qua vùng đồng quê ở Surrey, tới một làng nhỏ tên là Riphey.
Tới đó, tôi uống trà ở lữ quán và chế đầy bầu nước, nhét bánh sandwich vào đầy túi.
Tôi ở lại đó cho tới chiều tối.
Đoạn tôi quay trở lại Working vào đúng lúc mặt trời lặn.
Tôi đợi cho con đường vắng hẳn bóng người rồi mới leo lên hàng rào về nhà.- Nhưng cửa song sắt mở mà? - Phelps nói.- Đúng.
Nhưng tôi có những sở thích đặc biệt trong lãnh vực này.
Tôi đã chọn cái chỗ có ba cây thông và, nhờ những cành nhánh của ba cây đó che chở mà tôi lọt được vào trong mà không một ai trông thấy.
Tôi náu mình giữa những bụi cây, rồi bò từ bụi này sang bụi kia...!Các bạn cứ coi tình trạng thảm hại của hai đầu gối quần tôi thì đủ?Sau chót, tôi tới được lùm cây đỗ quyên đối diện với cửa sổ phòng ông Phelps.
Tới đó tôi ngồi xổm xuống và chờ đợi.Tấm mành còn chưa được buông xuống; tôi trông thấy cô Harrison ngồi đọc sách bên cạnh bàn.
Tới 10 giờ 15, cô gấp sách lại, cột những cánh cửa lá chập lại và lui ra.
Tôi nghe tiếng cô khép cánh cửa và cảm thấy gần như chắc chắn cô đã xoay chìa khóa trong ổ khóa.- Chìa khóa? - Phelps ngạc nhiên.- Phải.
Tôi đã cho cô Harrison những chỉ thị để khóa cửa lại từ bên ngoài và đem theo chìa khóa ấy về phòng ngủ.
Cô đã làm theo lời dặn dò của tôi đúng từng ly từng tý, cô đi ra, các ngọn đèn bị thổi tắt.
Đêm rất đẹp trời, nhưng tôi mệt mỏi.
Ở Working, tháp chuông một giáo đường báo từng khắc.
Sau chót, vào khoảng 2 giờ sáng, bất thình lình tôi nghe thấy một tiếng động nhỏ của một cái then cài bị người ta đẩy ra và tiếng kêu cọt kẹt của một cái chìa khóa.
Một lát sau, cánh cửa bên dành cho những người giao hàng mở ra và ông Joseph xuất hiện dưới ánh trăng.- Joseph? - Phelps kêu lên.- Ông ta để đầu trần, nhưng trên vai có vắt một cái áo choàng đen.
Ông ta nhón gót đi trong bóng tối, dọc theo bức tường.
Khi tới trước cửa sổ, ông lùa một con dao dài xen qua khung cửa sổ và đẩy then móc cửa sổ lên.
Thế rồi ông mở thật rộng cánh cửa sổ ra và dùng con dao ông lùa nó qua khe hở giữa những cửa lá chập, nậy cái thanh lên và tách chúng ra.Từ chỗ mai phục, tôi nhìn vào trong phòng thật rõ.
Ông ta đốt hai cây nến, đặt trên mặt lò sưởi, đoạn lật cái góc tấm thảm gần cánh cửa ra vào lên.
Liền đó ông cúi xuống và rút ra một miếng ván chân tường, lấy ra cuộn giấy, đặt một miếng ván chân tường lại, phủ tấm thảm lại như trước, thổi tắt những ngọn nến và rơi vào trong hai cánh tay tôi đang chờ đợi sẵn.
Mẹ kiếp, hắn ta hung dữ cầm dao xông thẳng vào tôi.
Tôi phải đốn ngã hắn xuống đất tới hai lần.
Hắn đã làm đứt mạch máu ở ngón tay tôi.
Tất cả chuyện đó xảy ra trước khi tôi có thể chế ngự được hắn.
Hắn chỉ còn có thể nhìn đời bằng một con mắt thôi, nhưng từ con mắt đó, hắn đã ném cho tôi một tia nhìn giết người...!Nói tóm lại, sau cùng hắn chịu giao trả cho tôi tập tài liệu.
Khi đã thu hồi lại được bản hiệp ước, tôi để cho hắn đi nhưng sáng nay tôi đã gửi cho Forbes vài chi tiết.
Nếu Forbes nhanh tay bắt kịp con chim thì anh ta cứ tự xoay xở lấy: nhưng nếu anh ta lại thấy cái tổ đã trống rỗng thì càng hay.
Tôi có cảm tưởng rằng cả huân tước lẫn ông Phelps, chẳng ai muốn đưa vụ này ra tòa?- Vậy là trong mấy tuần lễ, giấy tờ bị đánh cắp đã ở trong phòng tôi?- Đúng vậy!- Và Joseph là một tên vô lại?- Hừm! Tôi được anh ta cho biết anh ta đã thua đậm khi chơi ở thị trường chứng khoán, và anh ta dám làm bất cứ chuyện gì để tạo dựng lại địa vị của mình.
Anh ta chẳng cần quan tâm chi tới hạnh phúc của em gái mình và cũng cóc cần đến danh tiếng của ông.Phelps lún xuống trong ghế bành.- Những điều ông nói làm tôi choáng váng.- Tôi bắt đầu nghi ngờ Joseph, vì trong đêm xảy ra vụ trộm, ông đã có ý định trở về cùng với anh ta.
Mặt khác, thật là tự nhiên khi anh ta tới rủ ông cùng về, bởi vì anh ta biết đường vào văn phòng ông.
Rồi khi được biết có người muốn bẻ khoá cửa sổ để vào phòng ngủ của ông, trong cái phòng mà không một ai, ngoài Joseph, có thể cất giấu một cái gì đó, thì những nghi ngờ của tôi chuyển thành một sự tin chắc.
Vậy thì kẻ muốn đột nhập phải là kẻ biết rõ những chuyện xảy ra trong nhà.- Tôi mù quáng biết chừng nào!- Những sự việc được tóm tắt như thế này: Joseph vào trong Bộ ngoại giao qua ngả phố Charles, anh ta đi thẳng tới văn phòng ông đúng vào lúc ông vừa bỏ ra ngoài.
Vì thấy không có ai, anh ta đã giật chuông.
Trong lúc gọi chuông, anh ta trông thấy tờ giấy trải trên mặt bàn.
Chỉ lướt qua, anh ta thấy ngay là thần may mắn đã mỉm cười với mình.
Anh ta vội nhét nó vào túi rồi bỏ đi.Anh ta trở về Working bằng chuyến tàu đầu tiên để xem cất giấu vào trong một chỗ mà anh ta cho là nơi cất giấu thật tốt, với ý định đến ngày hôm sau hoặc ngày hôm sau nữa sẽ lấy để đưa ra làm tiền.
Nhưng bất thình lình ông lại trở về.
Anh ta không được báo trước, và bị đuổi ra khỏi căn phòng trước đó dành cho anh ta.
Và từ đó cho mãi tới ngày hôm qua, lúc nào trong phòng cũng có hai người, khiến anh ta không thể lấy lại được kho báu.
Cái tình huống đó hẳn đã làm cho anh ta điên lên được.
Anh ta đã thử lấy cắp nó đêm hôm trước, nhưng đã thất bại bởi vì ông đã thức giấc.
Ông hãy nhớ lại là buổi tối hôm trước, ông đã không uống thuốc ngủ như mọi khi.- Đúng vậy.- Anh ta đã phải thu xếp để cho thuốc nước phải có công hiệu, và anh ta tin rằng ông sẽ không thức dậy.
Tôi tin chắc rằng anh ta sẽ làm lại mưu toan đó khi tôi đưa ông về London.
Tôi đã yêu cầu cô Harrison không rời phòng suốt ngày hôm đó để anh ta không thể ra tay trước chúng ta...!Tôi nghi là giấy tờ ở trong phòng, nhưng tôi không muốn tự mình tìm kiếm.
Để cho anh ta lấy chúng ra, thì tôi đỡ mất công biết bao.- Tại sao anh ta lại muốn vào phòng qua ngả cửa sổ, trong lúc mà anh ta có thể vào bằng cửa chính?- Muốn tới được cửa ra vào chính, anh ta phải qua trước bảy căn phòng ngủ.
Phần khác, anh ta có thể bỏ chạy trốn qua ngả vườn.- Anh ta không có ý định giết người sao? Con dao có thể chỉ là một dụng cụ để đào tường khoét gạch thôi ư?Có thể lắm! - Holmes nhún vai trả lời.Hết---[1] Nguyên văn: Monsieur Dubugue.