Dịch giả: Trấn Hà Ấn.
Lão đầu tử cắm đầu ăn mì, tôi mang thức ăn và rượu qua ngồi đối diện với lão, vẻ mặt lão liền thoáng kinh ngạc, ăn uống cũng không được tự nhiên như trước, lão cũng không hỏi gì tôi, có điều tay phải theo quán tính khẽ ôm chiếc túi lên
Tôi thoáng ngẫm nghĩ đánh giá một chút, có lẽ trong túi xách này đúng là có đồ tốt, tự nhủ, chẳng lẽ Thiếu Gia đoán xằng mà đúng rồi sao?
Thiếu Gia đi qua trên tay cầm hai cái cốc, một cái để trước mặt lão đầu tử, lão đầu tử nhìn thoáng cho là chúng tôi muốn chiếm chỗ ngồi của lão liền đứng lên định đổi bàn khác.
Tôi tự nhủ trong lòng gã này cũng thật chết nhát, kéo gã lại, kêu: “Này, đừng có đi!”.
Lão đầu tử nhăn mặt, cười nói: “Cho bạn anh ngồi, cho bạn anh ngồi, tôi qua bên kia ăn là được.”
Tôi ấn hắn ngồi lại xuống ghế, nói: “Bạn bè gì, rượu này là tôi mời ông uống.” Vừa nói vừa mở bình rượu, rót cho gã.
Lão đầu tử há mồm ngạc nhiên, có điều mùi rượu bốc lên quá hấp dẫn, tôi thấy chân gã đã mềm nhũn, muốn đi cũng không nhúc nhích nổi, gã hỏi: “Mời tôi ăn? Tôi không quen biết ông, sao lại mời tôi uống rượu chứ?”
Tôi đưa sang gã một điếu thuốc, gã khoát tay không nhận, tôi lại lén đưa sang tiếp, gã nhận nhưng không hút mà để sang bên cạnh. Tôi làm ra vẻ mặt của dân buôn đồ cổ chuyên nghiệp, cười nói: “Ông bạn không biết tôi, có điều tôi lại biết ông bạn.”
Lão đầu tử càng lúc càng mơ hồ, hỏi: “Ông biết tôi, không lý nào tôi lại không thể nhận ra ông?”
Tôi làm bộ lén nhìn chung quanh, sau đó hạ giọng, chỉ chỉ cái túi trong tay gã, nhẹ giọng nói một câu: “Ông có tin tôi không chỉ biết ông là ai, mà còn biết cả đồ trong túi xách kia của ông nữa kìa”.
Sắc mặt lão đầu từ lập tức biến đổi, vừa che cái túi vừa đứng dậy, tôi nhìn qua thấy lão đầu tử dường nhưng đang muốn nhấc chân bỏ chạy, lòng tự nhủ, sao phải căng thẳng vậy chứ? Vội đứng lên cản đường gã, nói: “Được rồi được rồi, tôi có thể cướp đồ của ông được sao?”
Vẻ mặt lão đầu tử đầy nghi ngờ hỏi: “Rốt cuộc ông muốn làm gì?”
Tôi ra hiệu cho gã ngồi xuống, nhẹ giọng nói: “Vừa rồi bên ngoài Nam Cung, không phải ông bạn hỏi tôi chờ đánh chờ đánh sao? Còn nhớ không?”
Lão đầu tử hoang mang nhìn tôi, vẻ mặt như đang cố nhớ lại, có điều nhớ không được, lắc đầu nói: “Không nhớ. Nói thẳng ra đi, rốt cuộc muốn làm gì? Nhìn dáng vẻ cợt nhả của ông chắc không phải giống tử tế gì, nếu không nói ta đi liền”
Trong lòng tôi chửi thầm một tiếng, vỗ vỗ gã, nhẹ giọng nói: “Ông xem, trí nhớ của của ông có phải tệ quá rồi không, tôi không phải là thương nhân thu mua đồ cổ ở Nam Cung sao, ông không nhớ thật hay giả vờ không nhớ?”
Lão đầu tử vừa nghe, liền bình tĩnh trở lại, liếc mắt quan sát một chút hỏi: “Ông thật là người thu mua đồ cổ sao? Vậy ra ông thần thông quảng đại quá rồi, sao biết tôi có đồ muốn bán?”
Tôi ho khan một tiếng, chỉ chỉ túi xách của gã nói: “Tối ngày ông bạn ôm khư khư cái túi, lại cứ đi loanh quanh ở cửa Nam Cung, ai mà không biết ông là lão Nam ba tử vào thành kiếm mối đưa hàng, cái này thì không cần phải dạy”. Mấy lời này là tôi tiện miệng chém gió, chứ nhìn được ra trên người gã mang hàng thật không dễ như thế.
Lão đầu tử hơi sửng sốt: “Cái gì thế? Nam ba tử là cái gì?”
Tôi nghe cũng ngạc nhiên nói: “Không phải chính miệng ông nói với tôi chờ đánh, không đợi đánh đó sao?”
“ À, phải nhưng mà tôi không hiểu, lời này là bạn tôi dạy. Hắn nói muốn bán đồ cổ cứ hét to như thế.” Lão đầu tử nói.
Tôi vừa nghe biết chính lão cũng không biết mình nói cái gì nữa, bật cười nói: “Này lão, bây giờ không giống với hồi xưa nữa, cái lời quỷ mà bằng hữu lão dạy dỗ đó giờ không ai xài nữa, nên lão mới không bán được hàng, ngồi xuống chúng ta nói chuyện chút, đừng để người ta dòm ngó”
Vừa nói vừa chỉ chỉ mấy người khách xung quanh đang hiếu kỳ nhìn sang chúng tôi, thắc mắc không hiểu tôi đang trêu chọc gì một lão già.
Lão già kia thấy những người khác đều đang nhìn, dường như cũng hiểu, ngồi lại chỗ ngồi, nhỏ giọng nói: “Thảo nào rao sáu bảy ngày nay mà không ai để ý, ông chủ, vậy ông mời tôi uống rượu là muốn thu mua đồ của tôi phải không?”
Tôi không biết trong túi xách của lão ta rốt cuộc là thứ gì, qua thái độ của lão cũng có thể ước đoán có thể là thứ đồ cổ vô cùng có giá trị, có điều tôi đã từng bị mắc lừa nhiều, biết rằng những người càng tỏ ra như vậy càng có thể là một tên lừa gạt, không dám coi thường gã, nói: “Đúng, chỉ cần ông muốn bán, có điều trước tiên tôi phải xem qua đồ một chút”.
Lão đầu tử kia liền nghi ngờ nhìn tôi, dè dặt lấy cái túi ra, đưa ra nửa chừng lại rụt về: “Hay là đổi chỗ đi, bạn tôi nói bán vật này nếu bị bắt là bị xử bắn liền, tôi cũng không dám ngang nhiên mang ra ngoài đâu”
Tôi nghe mà buồn cười, tự nhủ, gã này cứ làm như trong túi của gã là “binh mã dõng”*, hay là “tư mẫu mậu phương đỉnh” * hay sao? Bị bắt còn bị tử hình nữa, đúng là càng nhìn càng thấy gã giống một tên lừa gạt, có điều nhìn thái độ nghiêm trọng của gã, tôi cũng không muốn trái ý gã. Nhìn quanh thì bốn bề đều là người mới ra từ chợ Nam Cung, bây giờ ai nấy đều dỏng tai lên nghe ngóng, gã nói cũng có lý. Thế nên tôi liền chỉ phía cửa nhà bếp nói: “Cũng được, đồ tốt chúng ta không nên cho người ngoài xem, chúng ta nên vào phòng rồi nói chuyện cụ thể hơn, được chứ?”
(* Chú thích: Binh mã dõng: đội quân đất nung của lăng mộ Tần Thủy Hoàng; Tư mẫu mậu đỉnh: Một trong 10 báu vật vô giá của Trung Quốc, đỉnh có từ cuối thời nhà Thương (1400-1100 BC). Tư mãu mậu đỉnh được một người nông dân ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc phát hiện vào tháng 3/1939. Đỉnh nặng 832.84 kg. Nó là chiếc đỉnh nặng nhất trong các nồi đồng được khai quật. Đỉnh được đúc cho vua Zugeng để cúng mẹ vua. Tư mẫu mậu đỉnh là minh chứng cho trình độ cao về kỹ thuật đúc đồng ở thời nhà Thương.)
Gian phòng nhỏ phía sau rất kín đáo, thanh tịnh, khi có việc qua đây tôi thường ghé lại nghỉ trưa, Thiếu Gia mang một cái bàn tròn lên, tôi mời lão đầu tử ngồi.
Gã vốn đã thèm rượu đến nhỏ cả dãi, ngửa đầu nốc một ngụm lớn, mặt liền ửng đỏ, sau đó liền vốc thức ăn, nhồm nhoàm nhai. Nhìn dáng vẻ giống như nhịn đói từ tối qua.
Tôi nghĩ lão đầu này đúng là quá non nớt kinh nghiệm giang hồ, người lạ mời lão uống rượu lão liền hốc. Nhưng bỗng nhiên tôi liền chột dạ tự nhủ lão này hết ăn lại uống nãy giờ, chút nữa lỡ như thứ lão lấy từ trong túi xách ra là một mảnh ngói lớn, thì mẹ kiếp tôi có tức chết trên bàn thức ăn này không?.
Tôi nghĩ cũng không nên để cho gã ăn tiếp nữa, hỏi: “Ông bạn, ông từ từ hãy ăn tiếp, chúng ta bàn chuyện một chút, thứ đồ kia, có thể cho tôi xem rồi chứ?”
Lão đầu tử không thèm để ý đến tôi lại tự rót một cốc rượu rắng uống cạn, thật đúng là không biết kiêng nể ai, lại tiếp tục rót cho tôi một cốc, rồi mới đặt bình rượu xuống, nói: “Ông bạn uống đi, rượu này không tệ”.
Tôi liếc nhìn qua một cái, mẹ kiếp vẫn còn uống được, hay là để thiếu gia mang thêm cho lão hai chai rượu Phần (thứ rượu ngon, sản xuất ở Phần Dương, tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc) tới cho lão nhâm nhi luôn thể.
Lão đầu tử chỉ chăm chăm hốc, tôi hỏi lão thêm mấy lần chuyện đồ kia lão vẫn giả điếc, cuối cùng tôi phải giật lại bình rượu, lão mới lén đưa cái túi qua cho tôi.
Tôi vội mở ra, lòng thầm nhủ, nếu là đồ đồng nát thì cũng đừng trách ta không nể lão, đảm bảo đồ ăn hôm nay lão không phun ra hết thì đừng có về.
Túi này có từ thời trước giải phóng, loại mà các bà chủ thời mãn thanh hay mang, mặc dù rất nặng mùi nhưng khá chắc chắn, có thể nhét được không ít đồ. Tôi kéo dây khóa túi, nhìn lướt qua bên trong, ngổn ngang đầy đồ được bọc báo dầy cộp.
Cổ nhân có nói, một chữ chế áp một quỷ, cho nên đồ táng theo người chết đều phải bọc chữ, ngày xưa thì dùng giấy lớn viết chữ lên, bây giờ dĩ nhiên là dùng báo, phía trên viết nhiều chữ như vậy, cho dù cả sư đoàn quỷ có đến thì cũng chỉ đành ngồi khóc. Tục này bây giờ địa phương nào cũng cũng theo, rất nhiều nghề ngày nay dùng báo để gói đồ cũng không chỉ là vì tiện thì dùng không thôi.
Tôi lấy ra đếm thử, có tất cả sáu thứ, ba cái lớn, hai cái nhỏ, còn một cái dẹp.
Vừa mở báo ra xem thử, hai lỗ tai tôi bắt đầu nhảy nhót, trong báo ngoài bùn đất ra nhìn sơ có thể phát hiện một cái be rượu bằng đồng thau hai tai thời Tây Hán, nhìn mặt hàng và trình độ bảo tồn, có thể ước lượng thời ấy thứ đồ này dùng để uống rượu giá chắc tầm hai mươi xu, bây giờ thì dưới năm ngàn đồng đừng nói chuyện.
Toàn bộ chỗ đồ kia có phải lên tới mấy trăm ngàn đồng không? Tôi nhìn qua có cảm giác đầu óc hơi choáng váng, liền vội xem tiếp mấy thứ kia, ngoài hai cái nhỏ, hai cái lớn cũng đều là đồ đồng thau, một cái cốc rượu và một nậm rượu hình như là cùng một bộ. Tôi ước lượng, không được, một bộ đồ này nếu sang tay ở chợ Nam Cung rẻ cũng có thể bán được ngay ba chục ngàn, nếu mang đi Thượng Hải hoặc Bắc Kinh thì quả thật khó mà nói trước.
Cuối cùng chính là thứ đồ dẹp kia, là một miếng đồng thau cũ, phía trên có khắc hình chim, chữ triện và hoa văn, có vẻ như nó được gỡ ra từ một thứ đồ đồng thau lớn.
Chỉ nội mấy món nhỏ này thôi đã quá đủ cho tôi kiếm chác rồi, nhìn mảnh đồng thau kia, đoán chừng gã còn có đồ lớn chưa mang ra, tôi không khỏi hít hà trong lòng. Những thứ này đừng nói là mời gã mấy chén rượu, có cho hắn ăn nhậu cả một tuần lễ cũng là chuyện “Phụng mao lân giác”* (ý là chuyện nên làm).
Tôi trợn mắt há mồm hỏi lão đầu tử kia: “Ông bạn, những thứ đồ này ông lấy được ở đâu? Mẹ kiếm, làm tôi hoa cả mắt”.
Lão đầu tử nhìn qua tôi một cái nói: “Anh đừng hỏi nhiều, nếu muốn thì ra giá đi”
Lúc này quả thật tôi không dám ra giá bừa, những thứ đồ này đều vô cùng tinh xảo, hơn nữa chất lượng còn cực tốt, thời nay rất ít thấy đồ còn giữ được phẩm cấp thế này, tôi cảm giác loại đồ này không phải đồ đào trộm được từ cổ mộ mà có thể là đồ trộm cắp từ gia đình quyền thế. Nếu là đồ đạo mộ, tôi không sợ, người chết thì không thể báo cảnh sát, nhưng nếu là đồ ăn trộm trong nhà người ta, cầm vào rất dễ phỏng tay, tôi một mình từ thành phố tới đây, chẳng mấy chốc sẽ tra ra được lai lịch.
Tôi thực sự lâm vào tình thế khó xử, suy nghĩ một chút nói: “Ông bạn, không nói dối ông, đồ này chất lượng quá tốt, mang ra ngoài, người dám thu mua không nhiều đâu, nếu ông muốn bán thì nói thật cho tôi biết, đồ này ông làm sao kiếm được, còn không thì tôi giới thiệu giúp ông mấy tay to gan hơn, cho tôi chút tiền môi giới là được. Nói thực nếu hàng này là hàng chợ đen, ông mang theo chỉ hại đến thân”
“Hàng chợ đen, thế nào là hàng chợ đen?” Lão đầu tử ngơ ngác không hiểu, thấy tôi có vẻ không muốn mua, lão cũng căng thẳng, rượu cũng không táp vô miệng nữa.
Tôi giải thích qua cho lão một lần về hàng chợ đen rồi nói: “Tôi đây thứ gì cũng dám mua chỉ có hàng chợ đen là không, súng đạn còn lợi hại hơn quỷ nhiều”
Gã dường như hiểu ra được một chút, nói: “Ông chủ, ông yêu tâm, đồ này không phải hàng chợ đen, những thứ này là tôi mò được ở trong Hoàng Hà”
“Trong Hoàng Hà sao?” Tôi thật chưa từng nghĩ tới câu trả lời này.
” Đúng, nghĩ lại cũng tầm nửa năm trước.”
Lão đầu tử đặt bình rượu xuống, tựa hồ đã hạ quyết tâm: “Ông đừng nhìn bộ dạng này của tôi mà đánh giá, thực ra thì tôi cũng là một người dân lao động, tôi là người chạy thuyền trên sông Hoàng Hà. Chuyện là thế này…”
*****************************************************
Lão đầu tử này tên thật là Vương Toàn Thắng, mặc dù gọi lão là lão đầu tử nhưng hắn nói mình mới bốn mươi tuổi, là dân lao động chân tay, lao lực nhiều nên già trước tuổi, cũng không có gì có gì là kỳ lạ.​