Chương 46: Tăng Cường Đối Ngoại.
Xuyên Về Thời Tự Đức.
Tác giả: Lưu Huỳnh Phát.
Vào nửa cuối năm 1857, khi Đại Nam đang vững bước trên con đường cải cách và phát triển, Nguyễn Hải nhận ra rằng quốc gia không thể tự mình đứng ngoài dòng chảy của thế giới. Những biến động không ngừng nghỉ trên trường quốc tế, đặc biệt là sự mở rộng ảnh hưởng của các thế lực phương Tây như Anh, Pháp và Hoa Kỳ, đã khiến khu vực Đông Á và Đông Nam Á trở thành những điểm nóng trong mắt các cường quốc. Những cuộc c·hiến t·ranh, những sự thay đổi lớn trong các cấu trúc chính trị, và sự tiến bộ mạnh mẽ về khoa học kỹ thuật đã tạo ra một thế giới mà bất kỳ quốc gia nào cũng không thể đứng ngoài cuộc. Nguyễn Hải hiểu rằng nếu Đại Nam muốn tiếp tục tồn tại và phát triển, quốc gia này không thể chỉ đứng yên một chỗ, mà phải chủ động tham gia vào dòng chảy ấy.
Với tầm nhìn chiến lược, Nguyễn Hải quyết định đặt trọng tâm vào việc xây dựng một nền ngoại giao khôn khéo, vừa tranh thủ sự hỗ trợ quốc tế, đồng thời duy trì được chủ quyền và hòa bình cho đất nước. Cậu nhận thức rõ ràng rằng trong một thế giới mà các quốc gia phương Tây đang mở rộng ảnh hưởng mạnh mẽ, Đại Nam không thể chỉ dựa vào sức mạnh quân sự truyền thống mà phải biết sử dụng những mối quan hệ ngoại giao để bảo vệ lợi ích và đảm bảo sự phát triển bền vững cho quốc gia.
Một trong những đối tác quan trọng mà Nguyễn Hải phải chú trọng là Trung Quốc. Là nước láng giềng lớn nhất và có vị trí lịch sử đặc biệt trong khu vực, Trung Quốc luôn đóng một vai trò quan trọng trong chính sách đối ngoại của Đại Nam. Nguyễn Hải nhận thấy rằng không thể để cho mối quan hệ này trở nên yếu ớt hay bị tác động bởi các thế lực bên ngoài. Vì vậy, cậu quyết định cử sứ thần sang Bắc Kinh để tái khẳng định mối quan hệ hữu nghị giữa hai quốc gia và đồng thời học hỏi những kinh nghiệm đối phó với các cường quốc phương Tây từ triều đại nhà Thanh.
Sứ thần Đại Nam, khi đến Bắc Kinh, đã được tiếp đón nồng hậu bởi các quan chức triều đình nhà Thanh. Trong các cuộc gặp gỡ, sứ thần Đại Nam đã không ngần ngại nhấn mạnh rằng:
- Chúng tôi mong muốn duy trì mối quan hệ hảo hữu giữa hai nước, cùng nhau chống lại những nguy cơ từ các thế lực ngoại bang, bảo vệ độc lập và quyền lợi của mỗi quốc gia.
Mặc dù nhà Thanh lúc này đang phải đối mặt với những khó khăn lớn từ các cuộc c·hiến t·ranh Nha phiến và những xung đột nội bộ, nhưng các quan chức Trung Quốc vẫn đánh giá cao sự chủ động của Đại Nam. Những cuộc đàm phán diễn ra căng thẳng nhưng cũng đầy tinh thần hợp tác, và kết quả là hai bên đã ký kết một thỏa thuận hợp tác thương mại quan trọng. Thỏa thuận này không chỉ tạo ra cơ hội để các thương nhân Đại Nam mở rộng hoạt động ở các khu vực biên giới như Quảng Tây và Vân Nam mà còn giúp tăng cường các mối liên kết kinh tế và chính trị giữa hai quốc gia.

Không dừng lại ở đó, Nguyễn Hải cũng tận dụng cơ hội này để tranh thủ mua lại những v·ũ k·hí, công nghệ và tài liệu quân sự mà nhà Thanh đã tiếp nhận từ các cường quốc phương Tây. Những tài liệu này sau khi được dịch ra đã được áp dụng để cải cách và huấn luyện q·uân đ·ội Đại Nam, giúp nâng cao khả năng phòng thủ của quốc gia và tạo nền tảng cho những cải cách quân sự sắp tới.
Trong khi xây dựng mối quan hệ chiến lược với Trung Quốc, Nguyễn Hải cũng không quên các nước láng giềng trong khu vực Đông Nam Á. Cậu nhận ra rằng, dù Đông Nam Á có sự đa dạng về văn hóa và chính trị, nhưng đây lại là nơi dễ bị các cường quốc phương Tây xâm lấn. Do đó, để củng cố vị thế của Đại Nam, Nguyễn Hải quyết định chủ động thiết lập mối quan hệ với các quốc gia như Xiêm La, Campuchia và Lào.
Mối quan hệ giữa Đại Nam và Xiêm La trước đây không mấy tốt đẹp do những t·ranh c·hấp về ảnh hưởng tại Campuchia. Tuy nhiên, Nguyễn Hải hiểu rằng trong bối cảnh hiện tại, hợp tác sẽ mang lại lợi ích lớn hơn rất nhiều so với việc duy trì sự đối đầu. Vì vậy, cậu quyết định cử sứ thần đến Bangkok để gặp gỡ vua Rama IV của Xiêm La, nhằm tìm kiếm một thỏa thuận hợp tác lâu dài và ổn định.
Cuộc đàm phán giữa Đại Nam và Xiêm La không hề dễ dàng, nhưng Nguyễn Hải luôn giữ thái độ kiên quyết và khéo léo. Cậu biết rằng việc giữ vững chủ quyền và tôn trọng lãnh thổ của nhau là điều kiện tiên quyết cho mối quan hệ này. Và khi cuộc gặp kết thúc, hai bên đã đạt được một thỏa thuận quan trọng: tôn trọng lãnh thổ của nhau và hợp tác chống lại nạn c·ướp biển đang hoành hành ở vịnh Thái Lan. Thỏa thuận này không chỉ giúp hai quốc gia đảm bảo an ninh vùng biển mà còn mở rộng cơ hội giao thương, đặc biệt là trong các lĩnh vực nông sản và gia vị.
Ngoài Xiêm La, Nguyễn Hải cũng không quên Campuchia và Lào, hai quốc gia có ảnh hưởng lớn trong khu vực. Để củng cố thêm vị thế của Đại Nam tại đây, cậu thực hiện chính sách hỗ trợ kinh tế và văn hóa. Các đồn điền nông nghiệp và công trình thủy lợi do triều đình Đại Nam xây dựng tại Campuchia đã giúp cải thiện đời sống người dân địa phương, tạo ra sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Đại Nam. Cậu hiểu rằng việc tạo ra mối quan hệ bền vững với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á là một chiến lược lâu dài và quan trọng.
Tại Lào, các thương nhân Đại Nam cũng được khuyến khích mở rộng hoạt động. Những sản phẩm như lụa, gốm sứ và nông cụ của Đại Nam được mang đến và trao đổi tại các chợ lớn của Lào, không chỉ giúp tăng cường giao thương mà còn giúp lan tỏa ảnh hưởng văn hóa của Đại Nam trong khu vực. Nguyễn Hải hiểu rằng trong thế giới đầy biến động này, việc xây dựng mối quan hệ văn hóa và kinh tế bền vững sẽ giúp Đại Nam có thể giữ vững được sự ảnh hưởng lâu dài.
Bên cạnh việc củng cố các mối quan hệ trong khu vực, Nguyễn Hải cũng nhận ra rằng các cường quốc phương Tây đang gia tăng ảnh hưởng ở Đông Nam Á. Thay vì đối đầu trực diện với các quốc gia này, Nguyễn Hải chọn con đường thận trọng nhưng cũng đầy khéo léo. Cậu quyết định tận dụng sự cạnh tranh giữa các cường quốc phương Tây để bảo vệ lợi ích của Đại Nam.
Một trong những bước đi chiến lược quan trọng của Nguyễn Hải là ký kết các hiệp ước thương mại với Pháp và Anh. Những hiệp ước này cho phép các thương nhân phương Tây được hoạt động tại các cảng biển lớn như Hải Phòng và Gia Định, đồng thời Đại Nam giữ quyền kiểm soát chặt chẽ các khu vực chiến lược. Trong các cuộc gặp với sứ thần Pháp và Anh, Nguyễn Hải luôn khẳng định rằng Đại Nam sẵn sàng hợp tác nhưng sẽ không bao giờ khoan nhượng trong vấn đề chủ quyền. Những tuyên bố kiên quyết này, kết hợp với các cải cách quân sự mạnh mẽ, khiến các cường quốc phương Tây phải e dè trong việc áp đặt yêu sách lên Đại Nam.
Ngoài Pháp và Anh, Nguyễn Hải cũng không quên theo dõi sự phát triển của Hoa Kỳ, một quốc gia đang nổi lên mạnh mẽ như một cường quốc thương mại toàn cầu. Các sứ thần Đại Nam đã được cử đến gặp gỡ đại diện Hoa Kỳ tại các cảng Đông Nam Á, tìm hiểu về công nghệ đóng tàu và khai thác tài nguyên. Nguyễn Hải nhận thức rằng Hoa Kỳ với công nghệ tiên tiến và sức mạnh kinh tế có thể trở thành một đối tác quan trọng trong việc hiện đại hóa nền kinh tế Đại Nam. Các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ không chỉ giúp Đại Nam nhập khẩu các máy móc công nghiệp phục vụ cho các nhà máy đóng tàu và xưởng v·ũ k·hí mà còn giúp Đại Nam tiếp cận với các kỹ thuật tiên tiến phục vụ cho việc phát triển các ngành công nghiệp trong nước.

Nguyễn Hải đã chứng tỏ rằng để tồn tại và phát triển trong một thế giới đầy biến động, Đại Nam không thể chỉ dựa vào sức mạnh quân sự mà còn phải khéo léo vận dụng mọi mối quan hệ ngoại giao để bảo vệ và thúc đẩy lợi ích quốc gia.
Bên cạnh những nỗ lực ngoại giao về chính trị và kinh tế, Nguyễn Hải đã thể hiện sự tầm nhìn chiến lược vượt trội khi chú trọng đến việc xây dựng các mối quan hệ văn hóa và tri thức với quốc tế. Cậu hiểu rằng một quốc gia muốn phát triển bền vững không chỉ dựa vào sức mạnh quân sự hay nền kinh tế ổn định, mà còn phải sở hữu những yếu tố tinh thần sâu sắc như tri thức, văn hóa và khoa học. Những yếu tố này, theo cậu, sẽ giúp tạo nên một xã hội không chỉ giàu có về vật chất mà còn phong phú về tư tưởng, sẵn sàng hội nhập và thích ứng với những thay đổi của thế giới.
Khi Nguyễn Hải bắt đầu đưa đất nước vào con đường hiện đại hóa, cậu nhận ra rằng để đưa Đại Nam tham gia vào dòng chảy phát triển chung của thế giới, triều đình cần phải mở rộng mối quan hệ với các quốc gia phương Tây không chỉ trong các lĩnh vực kinh tế hay chính trị mà còn phải bao gồm cả văn hóa và tri thức. Cậu hiểu rằng một quốc gia không thể chỉ sống khép kín trong phạm vi biên giới của mình, mà phải giao lưu, học hỏi và tiếp thu từ những nền văn minh tiên tiến của thế giới để không bị lạc hậu. Cậu thường nói với các quan lại trong triều đình rằng:
- Chúng ta không thể đóng cửa đối với thế giới xung quanh. Đại Nam phải vươn ra ngoài, không chỉ để bảo vệ mà còn để phát triển. Chỉ khi học hỏi từ các nền văn minh khác, chúng ta mới có thể thay đổi vận mệnh của mình.
Với tầm nhìn ấy, Nguyễn Hải quyết định gửi các học giả và sinh viên trẻ của Đại Nam sang các quốc gia phương Tây, đặc biệt là Pháp và Anh, để học hỏi không chỉ về kỹ thuật quân sự, mà còn về y học, kiến trúc, khoa học và quản trị nhà nước. Một trong những lần gặp gỡ giữa Nguyễn Hải và các quan chức triều đình tại cung điện Huế, cậu đã phát biểu mạnh mẽ:
- Nếu chúng ta chỉ nhìn vào quá khứ, chúng ta sẽ mãi mãi bị bỏ lại phía sau. Nhưng nếu chúng ta mở rộng tầm mắt, học hỏi những thành tựu vượt bậc mà các quốc gia phương Tây đã đạt được, chúng ta sẽ có cơ hội thay đổi vận mệnh của Đại Nam.
Câu nói ấy đã làm thay đổi cách nhìn nhận của nhiều quan chức trong triều. Họ hiểu rằng không thể mãi chỉ dựa vào những giá trị xưa cũ mà phải tiếp thu cái mới, cái tiến bộ để đất nước có thể vươn lên. Những sinh viên và học giả này, sau khi quay trở về từ phương Tây, mang theo trong mình không chỉ kiến thức mới mà còn là những ý tưởng đổi mới có thể ứng dụng vào thực tế tại Đại Nam. Họ trở thành những nhân tố quan trọng trong quá trình hiện đại hóa đất nước.

Cả y học, quân sự, và kiến trúc của Đại Nam đều có những bước tiến vượt bậc nhờ sự chuyển giao kiến thức từ các học giả đã học tập ở phương Tây. Những bệnh viện được xây dựng theo mô hình hiện đại, q·uân đ·ội được trang bị v·ũ k·hí tiên tiến và huấn luyện theo các phương pháp quân sự mới. Các công trình công cộng, bao gồm hệ thống đường xá và cầu cống, cũng được cải thiện đáng kể, mở ra một diện mạo mới cho Đại Nam. Cậu đã không ngừng nhấn mạnh với các quan lại và học giả rằng:
- Chúng ta cần kết hợp giữa trí thức và sức mạnh thực tiễn. Chỉ khi biết cách sử dụng kiến thức vào phát triển đất nước, chúng ta mới có thể tiến xa.
Nhưng Nguyễn Hải không chỉ dừng lại ở việc gửi người đi học ở phương Tây, cậu còn khuyến khích việc học ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Pháp và tiếng Anh, trong giới quan lại và trí thức. Cậu nhận thức rõ rằng để giao tiếp và hợp tác hiệu quả với các quốc gia phương Tây, những người đứng đầu và trí thức của Đại Nam phải có khả năng hiểu và sử dụng ngoại ngữ. Cậu đã quyết định thành lập các trường dạy ngoại ngữ tại những thành phố lớn như Huế và Gia Định. Mỗi trường đều được trang bị giáo trình chất lượng, với các giảng viên là người phương Tây hoặc các học giả có chuyên môn. Một lần đến thăm trường dạy tiếng Pháp ở Gia Định, Nguyễn Hải đã nói với các học viên:
- Chúng ta không chỉ cần biết nghe và hiểu, mà còn phải có khả năng nói, giao tiếp với thế giới bên ngoài. Tiếng Pháp và tiếng Anh là những chìa khóa mở ra cơ hội, là cầu nối giữa Đại Nam và thế giới.
Câu nói này trở thành động lực cho rất nhiều người trẻ tiếp tục học hỏi và hoàn thiện bản thân. Các trường ngoại ngữ không chỉ đào tạo các quan chức biết ngoại ngữ mà còn là nơi ươm mầm những nhà ngoại giao, quân sư, các nhà khoa học, kỹ sư và những chuyên gia trong các lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ và quản lý. Những học trò xuất sắc từ các trường này đã đóng góp rất lớn vào quá trình cải cách và hiện đại hóa đất nước. Những lớp học ngoại ngữ không chỉ giúp các quan lại và trí thức mở rộng tầm nhìn mà còn tạo ra những thế hệ lãnh đạo mới, có kiến thức sâu rộng về thế giới, giúp Đại Nam bắt kịp với những xu thế phát triển của nhân loại.
Sự nghiệp ngoại giao của Nguyễn Hải không chỉ dựa vào các mối quan hệ kinh tế hay quân sự mà còn đặc biệt chú trọng đến việc kết nối và phát triển mối quan hệ văn hóa với các quốc gia phương Tây. Cậu thấu hiểu rằng, trong thời đại này, một quốc gia không chỉ có thể tồn tại bằng cách dựa vào sức mạnh q·uân đ·ội hay nền kinh tế mạnh mẽ, mà còn phải biết kết nối, học hỏi và trao đổi với thế giới bên ngoài. Nguyễn Hải đã tạo ra những cầu nối văn hóa vững chắc, giúp Đại Nam không chỉ đứng vững trong cơn lốc biến động của thế giới mà còn có thể phát triển bền vững. Đại Nam không chỉ là một quốc gia có q·uân đ·ội mạnh mẽ hay nền kinh tế ổn định mà còn là một quốc gia có khả năng thích ứng, học hỏi và tiến bộ.
Với sự chủ động trong việc xây dựng mối quan hệ ngoại giao và văn hóa, Nguyễn Hải đã khẳng định vị thế của Đại Nam trên trường quốc tế. Đại Nam không còn là một quốc gia lạc hậu, trì trệ mà đã trở thành một quốc gia đầy tiềm năng, có thể hòa nhập và phát triển cùng thế giới. Những nỗ lực ngoại giao của cậu đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Đại Nam ngày càng được các quốc gia trong khu vực và thế giới công nhận là một quốc gia mạnh mẽ, có chính sách đối ngoại khôn ngoan và biết cách bảo vệ lợi ích quốc gia trong bối cảnh thế giới ngày càng phức tạp.
Một trong những thành công lớn trong chính sách đối ngoại của Nguyễn Hải chính là việc duy trì hòa bình và ổn định trong một thế giới đầy biến động. Cậu luôn khéo léo cân bằng giữa các thế lực phương Tây và các quốc gia láng giềng, không để Đại Nam bị cuốn vào những cuộc xung đột lớn. Nhờ vào tài ngoại giao khéo léo và sự linh hoạt trong các mối quan hệ quốc tế, Đại Nam đã tránh được những cuộc c·hiến t·ranh tốn kém và giữ vững được chủ quyền của mình. Mỗi lần gặp gỡ các sứ thần quốc tế, Nguyễn Hải đều thể hiện một sự tự tin và sáng suốt hiếm có. Những cuộc đối thoại không chỉ là những cuộc đàm phán chính trị mà còn là những cơ hội để cậu thể hiện tinh thần của một nhà lãnh đạo trẻ tuổi, biết cách dung hòa giữa lợi ích quốc gia và sự hợp tác quốc tế. Cậu thường nói trong các cuộc họp rằng:
- Đại Nam cần giữ vững chủ quyền, nhưng cũng phải biết mở rộng lòng mình để đón nhận những cơ hội mới. Hòa bình và hợp tác, đó là con đường để chúng ta phát triển.
Với những chính sách ngoại giao khéo léo và một tầm nhìn chiến lược vững vàng, Nguyễn Hải không chỉ bảo vệ được sự độc lập của Đại Nam mà còn mở ra những cánh cửa mới cho đất nước. Đại Nam không chỉ trở thành một quốc gia mạnh mẽ trong khu vực mà còn bắt đầu khẳng định được vị thế của mình trên trường quốc tế. Những bước đi của cậu đã thực hiện một chiến lược dài hơi, không chỉ bảo vệ chủ quyền đất nước mà còn đưa Đại Nam tiến gần hơn đến vị thế của một cường quốc khu vực.
Cuối cùng, hình ảnh Nguyễn Hải đứng giữa vòng tròn ngoại giao tại kinh thành Huế đã trở thành biểu tượng của một nhà lãnh đạo tài ba. Cậu tiếp đón các sứ thần quốc tế, trao đổi những vấn đề quan trọng về chính trị, kinh tế và văn hóa. Những cuộc đối thoại của cậu không chỉ là những cuộc đàm phán khô khan mà còn là những cơ hội để Đại Nam khẳng định vị thế và tầm nhìn của mình. Những quyết định của Nguyễn Hải, những bước đi chiến lược ấy đã giúp
Đại Nam không chỉ vượt qua khó khăn của thế kỷ 19 mà còn tiến vào một thời kỳ mới, một thời kỳ mà quốc gia này không chỉ đứng vững mà còn phát triển mạnh mẽ và bền vững.