Chương 28: Khuyến Khích Giáo Dục Và Học Hỏi Từ Phương Tây.
Xuyên Về Thời Tự Đức.
Tác giả: Lưu Huỳnh Phát.
Vào giữa thế kỷ 19, khi Đại Nam đang đối diện với những thử thách to lớn về chính trị, kinh tế, và quân sự, đất nước này đứng trước một cột mốc quan trọng. Các cường quốc phương Tây, nhờ vào sức mạnh quân sự vượt trội, nền công nghiệp phát triển mạnh mẽ và khoa học kỹ thuật ngày càng tân tiến, đang đẩy mạnh việc mở rộng ảnh hưởng và xâm lấn vào các vùng đất chưa có sự hiện diện rõ rệt của họ. Trong bối cảnh ấy, Đại Nam là một quốc gia có nền văn hóa lâu đời và độc lập, đang dần lâm vào tình trạng khó khăn. Đất nước này không chỉ phải đối mặt với sự thách thức từ bên ngoài mà còn từ sự trì trệ trong chính nội bộ.
Nguyễn Hải, mặc dù còn rất trẻ, nhưng đã sở hữu một tầm nhìn sâu sắc và đầy quyết đoán về con đường mà Đại Nam cần phải đi. Cậu nhận thức rõ rằng đất nước này sẽ không thể duy trì được sự độc lập nếu cứ tiếp tục đi theo lối mòn cũ, mà một cuộc cải cách toàn diện, đặc biệt là trong giáo dục, là cần thiết để có thể đứng vững trước những thế lực lớn mạnh từ phương Tây. Cậu không chỉ nhận ra những khó khăn trước mắt mà còn nhìn thấy được sự thay đổi mạnh mẽ của thế giới. Với hiểu biết rộng về sự phát triển của các quốc gia tiên tiến, Nguyễn Hải tin rằng nếu không có sự thay đổi trong giáo dục, Đại Nam sẽ mãi mãi đứng ngoài cuộc, tụt lại phía sau trong dòng chảy tiến bộ của thế giới.
Một buổi chiều, trong một không gian trầm lắng, nơi ánh sáng mờ ảo của đèn dầu tỏa ra khắp phòng, Nguyễn Hải tham gia một cuộc họp kín với các quan lại trong triều đình. Những người này đều là những bậc cao tuổi, những người đã quen với lối suy nghĩ truyền thống, với những giá trị và phương thức điều hành đất nước mà đã tồn tại qua nhiều thế hệ. Không khí trong phòng đặc quánh, những ánh mắt đan xen sự nghi ngờ và lo lắng khi Nguyễn Hải đứng lên để trình bày những suy nghĩ của mình.
Giọng Nguyễn Hải vang lên, kiên quyết và bình tĩnh:
- Chúng ta không thể đứng im, đất nước sẽ không thể tiến lên nếu chỉ dựa vào những phương pháp giáo dục cũ kỹ. Trẫm đề nghị chúng ta phải học hỏi từ các quốc gia tiên tiến, đặc biệt là phương Tây, để xây dựng một nền giáo dục hiện đại, có thể đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội và nền kinh tế.
Một quan lại lớn tuổi ngồi gần đó, vẻ mặt không giấu nổi lo âu, lên tiếng phản đối:
- Thưa bệ hạ, liệu những phương pháp giáo dục của phương Tây có thể phù hợp với văn hóa và truyền thống của Đại Nam? Chúng ta đã có một nền văn hóa nghìn năm, liệu có thể tiếp nhận những điều mới mẻ, những điều xa lạ này mà không làm mất đi bản sắc dân tộc?
Nguyễn Hải không chút do dự, cậu mỉm cười, ánh mắt cương quyết như muốn truyền tải niềm tin và sự kiên định vào con đường mà mình đã lựa chọn. Cậu nhìn thẳng vào người quan lại, nói một cách bình tĩnh nhưng đầy thuyết phục:

- Chúng ta không thể sợ sự khác biệt, mà cần phải học cách lựa chọn và tiếp nhận những điều có lợi cho sự phát triển của đất nước. Phương Tây có những phương pháp giáo dục hiện đại, nhưng không có nghĩa là chúng ta phải sao chép tất cả. Chúng ta sẽ chọn lọc những gì phù hợp với hoàn cảnh và nhu cầu thực tế của mình. Điều quan trọng là khi đất nước phát triển mạnh mẽ, chúng ta càng có điều kiện gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống của mình.
Câu nói của Nguyễn Hải như một làn gió mới thổi vào không gian tĩnh lặng của phòng họp. Mặc dù vẫn còn nhiều nghi ngờ, nhưng những lời lẽ của cậu đã bắt đầu khiến nhiều người suy nghĩ lại. Cậu không chỉ đưa ra những lý thuyết suông, mà còn chỉ ra được phương hướng cụ thể và kiên quyết để thực hiện cải cách. Sau buổi họp hôm đó, Nguyễn Hải bắt tay vào thực hiện những thay đổi quan trọng mà cậu tin sẽ định hình lại tương lai của đất nước.
Trong những năm tiếp theo, Nguyễn Hải quyết tâm đầu tư mạnh mẽ vào việc xây dựng và nâng cấp hệ thống giáo dục. Không chỉ là những trường học cơ bản, mà cậu đặc biệt chú trọng đến việc phát triển các trường chuyên ngành khoa học và kỹ thuật. Những ngôi trường này không chỉ dạy những kiến thức về văn hóa, lịch sử, mà còn chú trọng vào các môn học về khoa học tự nhiên như vật lý, toán học, hóa học, cơ khí. Nguyễn Hải muốn thế hệ học trò tương lai không chỉ học thuộc lý thuyết mà còn có thể áp dụng được những kiến thức vào thực tiễn, từ đó góp phần vào sự phát triển của đất nước.
Cậu cũng nhận thấy rằng để xây dựng một thế hệ học trò xuất sắc, cần phải tạo ra một hệ thống học bổng hấp dẫn, khuyến khích những học sinh, sinh viên có tài năng. Vì thế, Nguyễn Hải quyết định thành lập một chương trình học bổng du học cho những học sinh, sinh viên xuất sắc có khả năng tiếp thu những kiến thức tiên tiến từ phương Tây, mang về những công nghệ mới, những phương pháp quản lý hiện đại có thể áp dụng vào tình hình đất nước. Cậu tin rằng chỉ khi đất nước có được những nhà khoa học, những nhà quản lý tài ba, Đại Nam mới có thể tự tin vươn lên ngang tầm với các quốc gia lớn trên thế giới.
Dù vậy, con đường cải cách không hề bằng phẳng. Nguyễn Hải không thiếu những thử thách. Các quan lại, đặc biệt là những người phụ trách việc điều hành đất nước, phần lớn vẫn còn nghi ngờ về những cải cách của cậu. Họ lo sợ rằng việc tiếp nhận quá nhiều ảnh hưởng từ phương Tây sẽ khiến Đại Nam mất đi sự độc lập, mất đi những giá trị văn hóa đã gắn bó với dân tộc từ bao đời nay. Họ thậm chí còn cho rằng những thay đổi này sẽ chỉ tạo ra sự xáo trộn, gây khó khăn cho xã hội và dân chúng.
Tuy nhiên, Nguyễn Hải không hề nao núng. Cậu vẫn kiên trì với những gì mình đã bắt đầu. Một lần nữa, cậu tổ chức một cuộc họp lớn với các quan lại để giải thích thêm về tầm quan trọng của việc cải cách giáo dục. Cậu nhấn mạnh rằng nếu Đại Nam không thay đổi, không tiến lên, đất nước sẽ không thể đối mặt với những thách thức từ các cường quốc phương Tây. Cậu cũng khẳng định, chỉ có thông qua giáo dục mới có thể tạo ra một thế hệ thanh niên đủ khả năng lãnh đạo, đủ sức mạnh để bảo vệ và phát triển đất nước.
Nguyễn Hải nhìn vào các quan lại, giọng nói của cậu vững vàng:
- Nếu chúng ta không thay đổi, chúng ta sẽ bị tụt lại phía sau. Các quốc gia phương Tây đang tiến bộ nhanh chóng, họ có những hệ thống giáo dục hiện đại, những công nghệ tiên tiến. Nếu không cải cách, chúng ta sẽ không bao giờ có thể theo kịp họ. Một thế hệ trí thức mới sẽ là chìa khóa giúp chúng ta vượt qua thời kỳ khó khăn này.
Và cuối cùng, những nỗ lực kiên trì của Nguyễn Hải đã mang lại kết quả. Một làn sóng cải cách giáo dục đã lan tỏa khắp đất nước. Các trường học dần dần thay đổi phương pháp giảng dạy, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Học sinh không chỉ học lý thuyết mà còn thực hành, nghiên cứu, sáng tạo. Những học bổng du học giúp cho những người tài năng có cơ hội tiếp cận với những nền giáo dục tiên tiến ở phương Tây, mang về những kiến thức quý giá cho đất nước.

Dù con đường còn dài và gian nan, nhưng Nguyễn Hải tin rằng, chỉ cần thực hiện được cải cách giáo dục thành công, Đại Nam sẽ có nền tảng vững chắc để phát triển mạnh mẽ, khẳng định vị thế độc lập và tự chủ của mình trên trường quốc tế.
Nguyễn Hải đứng trước hội đồng các học giả, giáo sư, và các lãnh đạo trong một căn phòng trang nghiêm. Ánh sáng từ những chiếc đèn dầu chiếu lên gương mặt của cậu, làm nổi bật vẻ nghiêm túc, quyết đoán. Cậu đã chuẩn bị kỹ càng cho bài phát biểu này, vì cậu biết rằng đây không chỉ là một cuộc thảo luận thông thường mà là một sự kiện trọng đại, mở ra những bước ngoặt mới cho nền giáo dục và sự nghiệp xây dựng đất nước.
Giọng nói của Nguyễn Hải vang lên, đầy sự tự tin nhưng cũng lặng lẽ, như một nhịp đập của một trái tim đương dõi theo vận mệnh của cả một dân tộc:
- Thưa các các quý vị, hôm nay chúng ta đứng tại đây không chỉ để bàn luận về giáo dục, mà để quyết định về tương lai của đất nước này. Đại Nam đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng, một cơ hội để thay đổi, để bước vào kỷ nguyên mới. Để đất nước có thể tiến lên, chúng ta cần phải khuyến khích các thế hệ trẻ không ngừng nỗ lực học hỏi, không chỉ từ những gì đã có mà còn từ những nền văn minh khác. Việc đưa những học sinh tài năng ra nước ngoài học hỏi và trao đổi là một bước đi cần thiết. Những kiến thức mà các em sẽ thu nhận không chỉ là những con số, lý thuyết hay kỹ thuật, mà là những viên gạch vững chắc xây dựng nên nền móng cho sự phát triển lâu dài của đất nước.
Cả căn phòng im lặng, chỉ có tiếng thì thầm nhẹ nhàng của những chiếc quạt tre, như đang gật đầu đồng tình với những gì cậu vừa nói. Những lời phát biểu của Nguyễn Hải không chỉ là lý thuyết khô khan mà là một khát khao cháy bỏng, một tầm nhìn xa về một đất nước vươn mình vào hiện đại. Cậu nhìn vào những gương mặt sáng ngời của các học giả, cảm nhận được sự động viên và cả sự kỳ vọng mà họ dành cho cậu. Họ hiểu rằng, trong cuộc cách mạng này, không chỉ có lý thuyết mà phải có cả những ứng dụng thực tế, và giáo dục là chìa khóa mở ra cánh cửa đó:
- Trẫm tin rằng, nếu chúng ta muốn đi xa, không thể chỉ dựa vào những điều đã có. Vì vậy, ngoài việc đào tạo học sinh trong nước, tôi nghĩ rằng chúng ta cần mời các giáo sư, các chuyên gia từ những quốc gia tiên tiến đến giảng dạy tại các trường học trong nước. Những con người này không chỉ có những tri thức về khoa học kỹ thuật, mà còn hiểu về các lĩnh vực quản lý, chính trị, và khoa học tự nhiên, những yếu tố vô cùng quan trọng trong quá trình chuyển mình của một đất nước.
Nguyễn Hải dừng lại một chút, rồi tiếp tục với một giọng trầm ấm:
- Các giáo sư phương Tây sẽ không chỉ truyền đạt kiến thức, họ còn truyền cho chúng ta những tư tưởng mới, cách tiếp cận mới đối với vấn đề. Khi các em học sinh của chúng ta được tiếp xúc với những nền giáo dục hiện đại, họ sẽ không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn hiểu được cách tư duy phản biện, cách giải quyết vấn đề một cách sáng tạo. Và khi các em trở về, họ sẽ là những người dẫn dắt, giúp đất nước chúng ta bước lên một tầm cao mới.
Lời phát biểu của Nguyễn Hải như một làn sóng mạnh mẽ lướt qua căn phòng, làm những người có mặt không khỏi bồi hồi. Câu nói của cậu không chỉ đơn thuần là lời kêu gọi, mà là lời khẳng định một tầm nhìn, một hướng đi mà mọi người đều có thể cảm nhận và đồng lòng. Nguyễn Hải biết rằng, để làm được những điều này, cậu cần phải có những bước đi cụ thể, quyết đoán, và không thể thiếu sự đóng góp của tất cả mọi người.
Và không lâu sau, những buổi học đầu tiên tại các trường đại học với sự tham gia của các giáo sư phương Tây đã được tổ chức. Một trong những buổi học đó, một giáo sư người Pháp, với phong thái điềm đạm nhưng vô cùng sắc sảo, đứng lên chia sẻ với các sinh viên:
- Để phát triển một đất nước, các bạn sinh viên cần phải hiểu rằng, không chỉ có lý thuyết mà còn cần phải áp dụng những kiến thức đó vào thực tiễn. Khoa học và công nghệ không phải là những thứ chỉ tồn tại trong sách vở, mà phải được kết hợp chặt chẽ với công việc thực tế. Khi các bạn hiểu được điều này, các bạn sẽ không chỉ có kiến thức, mà còn có khả năng vượt qua mọi khó khăn, thử thách mà các bạn sẽ gặp phải trong tương lai.

Nguyễn Hải ngồi trong lớp, ánh mắt cậu ánh lên sự đồng cảm với những gì mà giáo sư nói. Cậu biết rằng, không chỉ đơn thuần là việc mời các giáo sư nước ngoài, mà việc học từ họ sẽ giúp các thế hệ trẻ của Đại Nam hình thành tư duy đúng đắn và thực tiễn. Nhưng cậu cũng hiểu rằng, để đất nước phát triển mạnh mẽ hơn nữa, không thể chỉ phụ thuộc vào những điều học hỏi từ bên ngoài. Cậu cần phải tạo ra một hệ thống giáo dục tự chủ, khuyến khích sáng tạo và đổi mới, để những ý tưởng tốt đẹp có thể được nuôi dưỡng ngay tại mảnh đất này.
Với quyết tâm đó, Nguyễn Hải quyết định thành lập những trung tâm nghiên cứu và phát triển trong nước. Đây là những cơ sở không chỉ dành cho việc nghiên cứu lý thuyết mà còn giúp các nhà khoa học và kỹ sư trong nước thực hiện những dự án ứng dụng thực tế. Mục tiêu là, khi đất nước có thể tự tạo ra những công nghệ tiên tiến, chúng ta sẽ không còn phụ thuộc vào bên ngoài, mà có thể tự đứng vững trên đôi chân của chính mình.
Trong một buổi lễ khai trương của một trung tâm nghiên cứu mới, Nguyễn Hải nhìn vào những gương mặt đầy hy vọng của các nhà khoa học, những người mà cậu tin rằng sẽ đóng vai trò quan trọng trong tương lai của đất nước. Cậu đứng lên, giọng nói vang vọng đầy nhiệt huyết:
- Chúng ta không thể tiến xa nếu không có những công nghệ tiên tiến. Trung tâm nghiên cứu này không chỉ là nơi để các bạn thực hiện những nghiên cứu cơ bản mà còn là nơi để các bạn phát triển những công nghệ mới, những sản phẩm phục vụ cho nền công nghiệp trong nước. Khi chúng ta có thể làm chủ công nghệ, chúng ta sẽ làm chủ được tương lai của mình. Các ngươi chính là những người tạo ra sự khác biệt đó, các ngươi sẽ là những người giúp Đại Nam vươn lên trong thế giới hiện đại.
Lời nói của Nguyễn Hải như một nguồn động lực mạnh mẽ, thúc đẩy các nhà khoa học có mặt tại đó. Họ cảm nhận được trách nhiệm lớn lao của mình, nhưng cũng thấy rõ rằng, với những cơ hội và sự hỗ trợ từ đất nước, họ hoàn toàn có thể tạo ra những thay đổi tích cực. Cả căn phòng như bừng sáng lên, ánh mắt của mỗi người đều tràn đầy quyết tâm.
Nguyễn Hải không chỉ nhìn thấy sự khởi đầu của một trung tâm nghiên cứu, mà là sự mở ra một kỷ nguyên mới cho nền khoa học và công nghệ của Đại Nam. Cậu hiểu rằng, những bước đi đầu tiên này sẽ là nền tảng vững chắc để đất nước có thể vươn lên, trở thành một quốc gia mạnh mẽ về cả quân sự, kinh tế và khoa học.
Một thời gian sau, trong một cuộc họp với các doanh nhân trong nước, Nguyễn Hải lại tiếp tục phát biểu với niềm tin vững chắc:
- Các ngươi chính là lực lượng chủ chốt trong việc hiện đại hóa nền công nghiệp của Đại Nam. Nhưng để công nghiệp phát triển bền vững, chúng ta không thể bỏ qua giáo dục và khoa học. Chỉ khi các bạn đầu tư vào nghiên cứu, vào sáng tạo, đất nước chúng ta mới có thể tạo ra những sản phẩm chất lượng cao, đủ sức cạnh tranh với thế giới. Giáo dục và khoa học chính là nền tảng để chúng ta xây dựng một nền công nghiệp mạnh mẽ. Chúng ta không chỉ muốn một đất nước hùng mạnh về quân sự, mà còn về khoa học và nền kinh tế.
Các doanh nhân im lặng lắng nghe, những lời của Nguyễn Hải như một lời kêu gọi mạnh mẽ, thúc giục họ phải hành động. Không chỉ là đầu tư tiền bạc, mà là đầu tư vào niềm tin vào sức mạnh của con người, vào khả năng sáng tạo vô biên. Họ hiểu rằng, chỉ khi kết hợp giáo dục, khoa học và sản xuất, Đại Nam mới có thể thực sự vươn lên.
Kết quả của những nỗ lực đó dần dần hiện ra. Các học sinh du học trở về với kiến thức sâu rộng, đóng góp vào việc xây dựng nền công nghiệp hiện đại của Đại Nam. Những trung tâm nghiên cứu trở thành những nơi phát triển các sáng kiến mới, ứng dụng vào sản xuất và nông nghiệp. Các nghiên cứu khoa học không chỉ nâng cao đời sống của nhân dân mà còn làm tăng năng lực cạnh tranh của đất nước trên trường quốc tế.
Nguyễn Hải nhìn vào những kết quả ấy, trái tim cậu tràn đầy niềm vui và hy vọng. Cậu biết rằng, dù con đường phía trước còn dài và nhiều thử thách, nhưng những bước đi đầu tiên đã mở ra một tương lai tươi sáng cho Đại Nam. Cậu tin rằng, với sự nỗ lực không ngừng nghỉ, sự kết hợp giữa giáo dục, khoa học và sản xuất, Đại Nam sẽ sớm trở thành một quốc gia mạnh mẽ, vững vàng trên con đường phát triển.